همگرایی تمدنی در طریق زیارت؛ با تاکید بر پیاده روی زیارت اربعین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 معاون پژوهشی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع

2 دانشگاه امام صادق ع

چکیده

برپایی تمدن نوین اسلامی در دوران معاصر با توجه به جهانی شدن فرهنگ غربی، نیاز به عناصر نرم با قدرت اشاعه جهانی دارد. یکی از ساز و کارهای تحقق این مهم، با توجه به عناصر نرم و تمدن ساز نهاد زیارت، همگرایی تمدنی در طریق زیارت می باشد. این پژوهش سعی در بررسی مهمترین الزامات این همگرایی در سطح تمدنی آن دارد. روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای و تحلیل آن ها بر اساس روش تحلیل مضمون صورت پذیرفته است. بر اساس نتایج این پژوهش چهار مضمون اصلی و فراگیری که از تحلیل مضمون منابع کتبی همگرایی تمدنی در طریق زیارت به دست آمده عبارتند از: «زیارت»، «ارتباطات میان فرهنگی»، «تمدن» و «همگرایی». همگرایی از مفاهیمی است که خصوصا در روابط بین الملل به آن توجه زیادی شده است، اما این نوشتار نگاهی فرهنگی و تمدنی به این مفهوم دارد و آن را نوعی همسویی و همنوایی در گرایش ها، بینش‌ها و رفتار، در اجتماعی از مردم تلقی می کند. مساله همگرایی در طریق زیارت را می توان در سه سطح سازمانی، میان فرهنگی و تمدنی تحلیل کرد. آموزش اخوت و ولایت بین مسلمین، توجه به اسلامی و جهانی بودن منسک زیارت به عنوان یک الگوی همگراکننده دینی و انسانی و نه یک عنصر واگراکننده فرقه ای، افزایش سرمایه گذاری در حوزه تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و تاکید بر تعارف، تعامل، تعاون، همدلی، درک و گفت و گو بین زائر و میزبان در جریان زیارت از مهم ترین الزامات در سطح تمدنی همگرایی در طریق زیارت محسوب می گردد.

کلیدواژه‌ها


  1. بابایی، حبیب‌الله(1394)، مدنیت و معنویت در اربعین، مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین، تهران: انتشارات سوره مهر.
  2. بابایی، حبیب‌الله(1396)، درآمدی بر شاخص‌های تمدنی در اربعین، مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی لقاءالحسین، جلد 4، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  3. بارانی، محمدرضا و میرمحمدی، سیدضیاءالدین(1391)، درآمدی بر چیستی تمدن اسلامی از دیدگاه مستشرقان، تاریخ اسلام، چاپ سیزدهم، شماره 50.
  4. بهمنی خدنگ، محمدرضا(1396)، آیین اربعین، نمایش تنوع در امت اسلامی، چکیده مقالات سومین همایش بین‌المللی لقاءالحسین، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  5. پرویش، محسن(1396)، همگرایی جهانی و راه‌کارهای وصول به آن از طریق گسترش فرهنگ اربعین، چکیده مقالات سومین همایش بین‌المللی لقاءالحسین، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  6. جعفری هفت‌خوانی، نادر(1392)، مدیریت گردشگری و وجهه‌ی ملی در جمهوری اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  7. حافظ نیا، محمدرضا و زرقانی، سیدهادی(1391)، چالش‌های ژئوپلیتیکی همگرایی در جهان اسلام، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 80.
  8. خانی، ابراهیم(1395)، جامعه‌شناسی حکمت متعالیه، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  9. خانی، محمدحسن(1396)، آیین اربعین به مثابه منبع قدرت نرم جهان اسلام، مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی لقاءالحسین، جلد 4، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  10. خاکی، غلامرضا(1390)، روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه نویسی، تهران: انتشارات بازتاب.
  11. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال(1390)، الزامات دیپلماسی فرهنگی ایران، نشریه همشهری دیپلماتیک، شماره 58.
  12. زمانی، حسین(1392)، بازشناسی مفهوم زیارت، تهران: انتشارات آوند رشد.
  13. ستوده، محمد(1387)، جهانی‌شدن و همگرایی کشورهای اسلامی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 42.
  14. صالحی امیری، سیدرضا و محمدی، سعید(1389)، دیپلماسی فرهنگی، تهران: انتشارات ققنوس.
  15. عرفان، امیرحسین و بیات، علی(1393)، فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، شماره 15.
  16. غالب الناصر(2015)، البناء الاجتماعی و الثقافه الحسینیه، کربلاء المقدسه: دار وارث للطباعه.
  17. کرمی­پور، الله­کرم(1394)، گردشگری دینی: ماهیت و کارکرد، دو فصل‌نامه اسلام و علوم اجتماعی، شماره 13.
  18. مجموعه مقالات همایش بین‌المللی دکترین مهدویت(1388)، قم: انتشارات بین‌المللی المصطفی(ص).
  19. مجموعه مقالات اربعین حسینی(1394)، قم: انتشارات بین‌المللی المصطفی(ص).
  20. مجموعه مقالات و یادداشت‌های دومین همایش بین‌المللی لقاءالحسین(1395)، قم: انتشارات کتاب جمکران.
  21. مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی لقاءالحسین(1396)، جلد 4، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  22. محمدی، علی(1384)، امپریالیسم فرهنگ و هویت فرهنگی، ترجمه: حسن بشیر، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع).
  23. معینی­پور، مسعود(1394)، مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین، تهران: انتشارات سوره مهر.
  24. مهدیار، میثم(1394)، ظرفیت شناسی اربعین، مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین، تهران: انتشارات سوره مهر.
  25. همایون، محمدهادی(1391)، جهانگردی، ارتباطی میان‌فرهنگی، مطالعه تطبیقی الگوی غربی معاصر و الگوی اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  26. همایون، محمدهادی(1396)، نقش تمدن ساز عاشورا و اربعین، از بعثت و غدیر تا ظهور، مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی لقاءالحسین، جلد 4، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

 

  1. Attride-Stirling, J. (2001), “Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research”, Qualitative Research, Vol. 1, No. 3, Pp. 385-405.
  2. Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.
  3. Patton, M. Q. (1990), Qualitative evaluation and research methods, Thousand Oaks, CA: Sage.