مسئله شناسی شبکه‌های ماهواره‌ای در دیدگاه صاحب‌نظران جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

چکیده
در حوزه‌ نظری شبکه‌های ماهواره‌ای به دلیل دارا بودن دو مؤلفه‌ «تولید محتوا به شکل فراملی» و نیز «دسترسی مخاطب به آن بدون نیاز به سازمان‌های متولی ملی» در گونه‌ «رسانه‌های جایگزین» و به دلیل « تعاملی نبودن» در طیف رسانه‌های اصلی قرار می‌گیرند. ویژگی‌های مذکور در حوزه‌های مختلفی تأثیرات متفاوتی داشته است. در سیاست، «مخاطب‌محوری» اساس تأثیرگذاری این رسانه‌ها و تقابل با «دولت‌گرایی» با هویت مداخله گرایانه-هنجاری حکمرانی در ایران می‌باشد. در عرصه اجتماعی و فرهنگی با رشد «فردیت‌گرایی» و «سوژه‌محوری»، به دلیل «مسکوت ماندن و پاسخگو نبودن فرهنگ ایرانی نسبت به نیازهای مدرن جامعه»، «اقتصادسیاسی مالکیت رسانه‌ها و تسلط کشورهای استعمارگر بر آن‌ها»، «توازن منفی در جریان اطلاعاتی»، «غلبه ذهنیات بر عینیات در حیطه شناخت» و «ایدئال‌سازی پیشرفت و توسعه‌گرایی برآمده از شاخص‌های غیربومی»، «دیگری» فرد را «وضعیت موجود و واقعی جامعه»، «ارزش‌های سنتی و جمع‌گرایانه» تعریف و «تغییرات اجتماعی» بر اساس آن «کانالیزه» شده است. بر اساس مطالبی که بیان شد می‌توان این‌گونه استنتاج نمود که شبکه‌های ماهواره‌ای به‌عنوان متغیر مستقل نمی‌توانند مرکزیت در تأثیرگذاری داشته باشند و زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی عامل اصلی در تأثیرپذیری از این وسایل ارتباطی می‌باشند. مطالب بیان‌شده خلاصه‌ای از نتایج به‌دست‌آمده از رویکرد تمام صاحب‌نظران با استخراج گزاره‌ها از 60 روزنامه و 6 مجله در سال‌های 1362 تا 1393 و با تکیه‌بر کدگذاری معکوس برآمده از روش تحلیل محتوای کیفی برای ارائه مدل فکری و تحلیلی سیاست‌گذاران جمهوری اسلامی ایران می‌باشند که تفصیل آن را در مقاله پیش ‌رو ملاحظه خواهید نمود.

کلیدواژه‌ها


  1. بارکر، کریس(1391)، مطالعات فرهنگی؛ نظریه و عملکرد، ترجمه مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی،
  2. تاجیک، محمدرضا(1389)، پساسیاست؛ نظریه و روش، تهران: نی،
  3. تامپسون، جان بروکشایر(1380)، رسانه‌ها و مدرنیته: نظریه‌ی اجتماعی رسانه‌ها، ترجمه مسعود اوحدی، تهران: سروش،
  4. کستلز، مانوئل(1380)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: طرح نو،
  5. محسنیان راد، مهدی(1390)، تحلیل محتوای عمقی و اجرای آن به‌وسیله نرم‌افزار ام. آر. پی، فصلنامه مطالعات اجتماعی ایران، س5 ،تابستان.
  6. مک‌کوایل، دنیس(1385)، درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، ترجمه پرویز اجلالی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
  7. مهدی‌زاده، محمد(1387)، رسانه‌ها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
  8. نایتینگل، ویرجینیا و کارن راس، (1391)، خوانش‌های انتقادی پیرامون: مخاطبان و رسانه‌ها، ترجمه عبدالرضا سپنجی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  9. نش، کیت(1384)، جامعه‌شناسی معاصر: جهانی‌شدن، سیاست و قدرت، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.

10. نیومن، ویلیام لاورنس(1390)، شیوه‌های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کمی و کیفی، ترجمه حسن دانایی‌فرد و سید حسین کاظمی، تهران: مهربان نشر.

11. ویلکن، پیتر(1381)، اقتصاد سیاسی ارتباطات جهانی و امنیت انسانی، ترجمه مرتضی بحرانی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

  1. Atton, Chris(2002), Alternative Media, London: Sage Publication.
  2. Bagdikian, Ben(2004), The New Media Monopoly, Boston: Beacon Press.
  3. Bailey, Olga Guedes et al(2010), Understanding Alternative Media, New York: Open University Press.
  4. Boyd-Barrett, O. (1998). Media imperialism reformulated. In International Communication, BY D. K. Thussu London & New York: Routledge, 2010.
  5. Cohen, Jean L & Arato, Andrew(1997), Civil Society and Political Theory, USA: MIT Press.
  6. Croteau, David & William Hoynes(2003), Media Society, London: Sage Publication.
  7. Downing, John(2010), Encyclopedia of Social Movement Media, London: Sage.
  8. Gurevitch, Michael et al(2005), Culture, Society and The Media, London & New York: Routledge.
  9. Katz, Elihu & Liebes(2010), Tamar. Reading Television: Television as Text and Viewers as Decoders, In International Communication By D. K. Thussu, London & New York: Routledge.
  10. Lewis, Peter(1993). Alternative Media: Linking Global and Local, Reports and Papers on Mass Communication, Paris: UNESCO.
  11. O’Riordan, Tim(2001), Globalism, Localism and Identity, London: Ear Thscan.
  12. Rodriguez, Clemencia(2009), Citizen Media. In, Encyclopedia of Communication Theory BY S. Littlejohn, & K. Foss California: Sage publication.
  13. Schroder, Kim, Christian(2009), In Encyclopedia of Communication Theory BY S. Littlejohn, & K. Foss, California, Sage Publication.
  14. Thompson, John(1995), The Media and Modernity, USA: Blackwell Publishers,.
  15. Thussu, Daya Kishan(2010). International Communication, London & New York: Routledge.
  16. Tomlinson, John(1991), Cultural Imperialism, New York: Continuum.
  17. Tracy, Karen(2000), Community. In Encyclopedia of Communication Theory By S. Littlejohn, & K. Foss, California: Sage Publication.