واکاوی جامعه شناختی پوشش دانشجویان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه آیت الله بروجردی

چکیده

حجاب و پوشش به عنوان امری فطری همواره از جمله موضوعات مهم و چالش برانگیز فرهنگی و اجتماعی در تمام جوامع می باشد. حجاب ضامن سلامتی فرد و جامعه است و عدم رعایت آن اثرات آسیب زایی بر اخلاق، باورها، فرهنگ و امنیت جامعه خواهد داشت. بواسطه گسترش مناسبات اقتصادی و اجتماعی و حضور فعال زن در عرصه های مختلف اجتماعی و همچنین بدلیل ورود ارزش های مدرن در جامعه شاهد تغییر نگرشها در حوزه پوشش می باشیم و از این رو پوشش نیز دچار دگرگونی شده و انگیزه‌ها و شیوه‌های گوناگون آن مورد چالش اساسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با اتخاذ یک رویکرد کیفی به بررسی موضوع حجاب می‌پردازد. نمونه‌ی آماری پژوهش شامل تعداد 30 نفر از دانشجویان دختر شاغل به تحصیل در دانشگاه آیت الله بروجردی (ره) می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد و اطلاعات حاصل از آن با تکنیک تحلیل تماتیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته های پژوهش حکایت از دلالت های ذهنی و معنایی مصاحبه شوندگان در انتخاب نوع پوشش (دلالت‌های دینی، حفاظ امنیتی، تنوع طلبانه، روان شناختی، پیروی از الزام های ساختاری و نفی الزام های ساختاری) دارد.

کلیدواژه‌ها


  1. آزاد ارمکی، تقی (1376)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران، انتشارات سروش.
  2. احمدی، حبیب، علی روحانی، و محسن زهری (1386)، «تبیین واقعیت اجتماعی حجاب از منظرگاه فمنیستی و آرای اندیشمندان اسلامی»، فصلنامة بانوان شیعه، سال 6، شمارة 20، ص32ـ20.
  3. ایمان، محمدتقی (1388)، مبنای پارادایمی روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم، حوزه و دانشگاه.
  4. باکاک، رابرت (1381)، مصرف، ترجمة خسرو صبوری، تهران، شیرازه، چاپ اول.
  5. بخارایی، احمد (1392)، جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
  6. بلیکی، نورمن (2010)، طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران، انتشارات نی.
  7. بوردیو، پی یر (1384)، شکل‌های سرمایه، به‌کوشش کیان تاجبخش، ترجمة افشین خاکباز و حسن پویان، تهران، شیرازه.
  8. هادی پیکانی، مهربان و نازنین محمدوند گلوجه (1396)، «تحلیل سیاست‌های فرهنگی پوشش زنان»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال 8، شمارة 32، ص109ـ93.
  9. تاج‌بخش، غلامرضا (1398)، «تحلیل کیفی سبک‌های پوشش دانشجویان دختر»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال 9، شمارة 3، ص403ـ 421.
  10. جوانی، وجیهه و مجتبی امیری (1395)، «بررسی عوامل گرایش به بدحجابی و راه‌کارهای مقابله با آن»، تحقیقات فرهنگی ایران، دورة 9، شمارة 4.
  11. حسینی، حسام‌الدین و فاطمه خرمایی (1395)، «بررسی مبانی دینی زیباگرایی مد در پوشش و آرایش زنان»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال 7، شمارة 28، ص75ـ 89.
  12. رحیمی، علی (1396)، ابعاد تربیتی و اخلاقی حجاب، قم، انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، چاپ اول.
  13. ساعی ارسی، ایرج (1386)، «زمینه‌های فلسفی و نظری روش‌های پژوهش‌های کیفی در علوم اجتماعی»، فصلنامه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، شمارة 8، ص28.
  14. فتحی، امین و جعفر نامور (1396)، «مطالعه و تبیین وضعیت کنونی، روند تمایلات و گرایش‌های رفتاری دانشجویان دختر به حجاب اسلامی»، فرهنگ در انتشار اسلامی 22، سال 7، شمارة
  15. فرزانه، عبدالحمید و مژگان امیریان‌زاده (1396)، «مقایسه اولویت‌بندی عامل‌های مؤثر بر پوشش دانشجویان بر مبنای متغیر جمعیت‌شناختی»، فصلنامه علمی و پژوهشی زن و جامعه، سال 8، شمارة 1، ص143ـ167.
  16. فلیک، اووه (1378)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمة هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
  17. متانی، مهرداد (1396)، «نقش رسانه‌های جمعی در گسترش فرهنگ حجاب و عفاف زنان»، فصلنامة علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال 8، شمارة 32، ص37ـ46.
  18. ملوین، دفلور و ‌ای. دنیس اورت (1387)، شناخت ارتباطات جمعی، ترجمة سیروس مرادی، تهران، انتشارات دانشکده صدا و سیما.
  19. نصری، محسن (1395)، رویکردی جامعهشناختی به حجاب، اصفهان، انتشارات حدیث راه عشق، چاپ اول.
  20. Braun,Virginia & Clarck, Victoria (2006), using thematic Analysis, in: psychology, Qualitative Research in psychology, vol.3, 77-101.
  21. Bourdieu, Pierre (1984), distinction a social critique of the judgment of tast Trans: Richer nice, Harvard University Press.
  22. Shilling, Chris (1993), Body and Social Theory, London, Sage publication.