1
دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع
2
دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم ع
چکیده
انقلاب اسلامی به دنبال ایجاد الگوهای جدید، مبتنی بر منابع دینی و جهت گیری های اساسی مذهب تشیع در شیوه های اداره جامعه است. از جمله مهمترین حوزه هایی که در رویکرد حکومت اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد، حوزه سیاستگذاری است. به یک معنا تمام فعالیت حاکمیت در چرخه سیاستگذاری خلاصه می‌شود. نظریه منطقه الفراغ شهید صدر ابزار مفهومی جالب توجهی برای تشریح حیطه اختیار ولی امر و حاکم جامعه اسلامی در دوره غیبت معصوم عجل الله له الفرج ارائه می‌دهد. در این مقاله به ضرورت بحث، عمده مطالب پیرامون نظریه منطقه الفراغ مرور شده است.در ادامه حوزه سیاستگذاری عمومی و به طور خاص سیاستگذاری فرهنگی مورد بحث قرار می‌گیرد تا امکان کاربرد نظریه منطقه الفراغ در سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران واکاوی شود. بیشتر تلاش‌های نظری جهت بسط نظریه منطقه الفراغ، متوجه اثبات مشروعیت قانون‌گذاری در حوزه احکام متغیر توسط ولی امر است و کمتر به شرایط و ضوابط قانون‌گذاری در این حوزه توجه شده است.در این مقاله ضمن تشریح این ایده، برخی استفاده‌های ممکن از نظریه منطقه الفراغ و برخی مشکلات تطبیق این نظریه با حوزه سیاستگذاری فرهنگی مطرح می‌شود. به دو صورت می توان ارتباط حوزه فقه و سیاستگذاری را بررسی کرد، اول زمانی که مبداء حرکت فقه می باشد که در این مقاله تحت عنوان مزایای کاربرد نظریه منطقه الفراغ در سیاستگذاری فرهنگی در هفت عنوان معرفی شده است. صورت دوم، حرکت از مبداء سیاستگذاری است به عبارت دیگر سوالات محتمل بر تطبیق این نظریه با سیاستگذاری فرهنگی است که ذیل پنج عنوان مطرح شده است.
1. اسماعیلی، محسن و محمدرضا اصغری شورستانی و رضا رشیدی (1393)، «تأملی در نظریه منطقه‌الفراغ از منظر شهید صدر و نقدها و نقص‌های آن»، مجله دانش حقوق عمومی، شماره 8، ص45-64.
افتخاری، اصغر (1377)، «قدرت سیاسی، حوزه عمومی و جمهوری اسلامی»، مطالعات راهبردی، شماره 2، ص31-68.
افشار، لیلا و علی نعمتی (1388)، «حریم خصوصی در پژوهش‌های معطوف به انسان بر مبنای آموزه‌های اسلامی»، راهبرد فرهنگ، شماره 8 و 9، ص59-74.
اکبریان، حسن‌علی (1381)، «جایگاه حکم ولایی در تشریع اسلامی»، حکومت اسلامی، شماره24، ص63-81.
امام خمینی (1378)، صحیفه نور، ج21، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیu.
امینی‌پژوه، حسین و محسن اسماعیلی (1392)، «منطقه‌الفراغ به‌مثابه نظریه قانون‌گذاری»، دانش حقوقعمومی، شماره 5، ص 1-20.
آشنا، حسام‌الدین و محمدصادق اسماعیلی (1388)، «امنیت فرهنگی: مفهوم فراسوی امنیت ملی و امنیت انسانی»، راهبرد فرهنگ، شماره 5، ص73-90.
ـــــــــــ و محمدرضا روحانی (1389)، «هویت فرهنگی ایرانیان از رویکردهای نظری تا مؤلفه‌های بنیادی»، تحقیقات فرهنگی ایران، شماره 12، ص157-184.
بروجردی، حسین (1420ق)، جامع الاحادیث الشیعه، ج22، بیروت: دارالاولیاء.
همایون، محمدهادی و نادر جعفری هفتخوانی (1387)، «درآمدی بر مفهوم و روش سیاستگذاری فرهنگی؛ درس‌هایی برای سیاست‌گذاران»، اندیشه مدیریت راهبردی، شماره 4، ص5-36.
Donn, W (1996), Public Policy analysis: An introduction, London: Pearson.
Foucault, M (1991), the Foucault Effect: Studies in Governmentality, Chicago: University of Chicago Press.
Matarasso, F (1999), Towards a Local Culture Index: Measuring the cultural vitality of communities, London: Comedia.
Mulcahy, K. V (2006), “Cultural Policy: Definitions and Theoretical Approaches”, Journal of Arts Management,Law, and Society.
حسن پور, محمدمحسن, برزویی, محمدرضا. (1394). واکاوی مزایا و محدودیت‌های کاربرد نظریه منطقه الفراغ شهید صدر در سیاستگذاری فرهنگی. دوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی, 2(1), 47-70.
MLA
محمدمحسن حسن پور; محمدرضا برزویی. "واکاوی مزایا و محدودیت‌های کاربرد نظریه منطقه الفراغ شهید صدر در سیاستگذاری فرهنگی". دوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی, 2, 1, 1394, 47-70.
HARVARD
حسن پور, محمدمحسن, برزویی, محمدرضا. (1394). 'واکاوی مزایا و محدودیت‌های کاربرد نظریه منطقه الفراغ شهید صدر در سیاستگذاری فرهنگی', دوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی, 2(1), pp. 47-70.
VANCOUVER
حسن پور, محمدمحسن, برزویی, محمدرضا. واکاوی مزایا و محدودیت‌های کاربرد نظریه منطقه الفراغ شهید صدر در سیاستگذاری فرهنگی. دوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی, 1394; 2(1): 47-70.
)