الگوی خط مشی گذاری انسجام اجتماعی از منظر قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

2 پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

3 دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

چکیده

جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان الگوی حکومتی بی­بدیل در عصر حاضر، می­باید الگویی کارآمد و بومی را در این مسیر اتخاذ کند و با توجه به اسلامی بودن حکومت، بهترین و متقن­ترین منبع برای استخراج چنین الگویی، قرآن کریم است. برای دستیابی به الگوی قرآنی خط‌مشی‌گذاری، مسیر تحقق انسجام اجتماعی که از جمله مهم‌ترین و پربسامدترین موضوع‌های مورد بررسی اندیشمندان و محققان علوم اجتماعی از دیرباز تاکنون بوده است، در 23 سال نزول قرآن با استفاده از روش تحلیل مضمون و با رویکرد تفسیر تنزیلی تجزیه و تحلیل شده است.
به نظر می‌رسد الگوی خط‌مشی‌گذاری انسجام اجتماعی قرآن کریم شامل دو فرایند کلی است: جریان گفتمان‌سازی و استقرار گفتمان و جریان مدیریت گروه‌ها و افراد. چهار گام اساسی جریان اول شامل تبیین خط‌مشی‌ها، ابلاغ خط‌مشی‌ها، گسترش و استقرار خط‌مشی‌ها و آسیب‌شناسی و اصلاح است. هنجارسازی و تبیین ارزش‌ها و ابعاد اساسی گفتمان جدید، شناسایی و طرد بینش‌ها و رفتارها و دال‌های ناشایست گفتمان غالب، تنظیم شیوه عمل در موضوع‌های اجتماعی مهم و مبتلابه عموم از جمله مهم‌ترین مضامین سازمان‌دهنده این جریان هستند. چهار گام اساسی شناسایی شده در جریان مدیریت گروه‌ها عبارتنداز: تمهید و تجهیز مجریان، استقامت و جذب حداکثری، ثبات قدم و برخورد قاطع، تنظیم روابط امام-امت و برخورد با منافقین. این دو جریان در قالب بسترهایی از قبیل شناسایی خطرات و مخاطرات، دشمن‌شناسی و توجه به سنت‌های الهی و با بهره‌گیری از شیوه‌های مؤثر از جمله انگیزش، تنظیم تدریجی، جذب حداکثری، ابلاغ و آگاه‌سازی، تذکر و استمرار، مدیریت شده و پیش می­روند.

کلیدواژه‌ها


  1. اشتریان، کیومرث(1389)؛ متغیرهای استراتژیک در سیاست‌گذاری فرهنگی، تهران: نشر میزان.
  2. الوانی، سیدمهدی و فتاح شریف زاده(1386)؛ فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی. تهران: مدیریت دولتی.
  3. براون، ارنست(1379)؛ زمینه تکنولوژی، مترجم: محمد زنجانی، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
  4. بهجت‌پور، عبدالکریم(1390)؛ همگام با وحی (تفسیر تنزیلی)، قم: تمهید.
  5. بهجت‌پور، عبدالکریم و زینب بهجت‌پور(1391)؛ عرصه‌ها و راهکارهای پیشرفت در قرآن، کنفرانس.
  6. بیرو، آلن(1380)؛ درآمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
  7. جولیوس گولد، ویلیام کولب(1392)؛ فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر پرهام، تهران: نشر مازیار.
  8. دهخدا، علی‌اکبر(1349)؛ لغت‌نامه، جلد8، دانشگاه تهران.
  9. صالحی امیری، رضا(1388)؛ انسجام ملی و تنوع فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک تهران.
  10. عابدی جعفری و دیگران(1390)؛ تحلیل ﻣﻀﻤﻮن و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در دادهﻫﺎی کیفی، اندیشه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ راﻫﺒﺮدی، ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ، ﺷﻤﺎره دوم ، ﺷﻤﺎره ﭘﻴﺎﭘﻲ 10، ص 151-198.
  11. کرایب، یان(1382)؛ نظریه اجتماعی کلاسیک، ترجمه: شهناز مسمی‌پرست، تهران: نشر آگه.
  12. مصطفایی، عبدالمحمد(1388)؛ وفاق اجتماعی، آسیب‌شناسی و راهبردهای گسترش آن، تهران: انتشارات آوای نور.
  13. نظری، نصرالله(1390)؛ انسجام اجتماعی از منظر قرآن کریم، دوفصلنامه تخصصی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم، سال دوم، شماره پنجم، پاییز و زمستان، ص 27-36.
  14. وحید، مجید(1380)؛ درآمدی بر سیاست‌گذاری عمومی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 52، ص 185-218
  15. موران، مایکل، و دیگران(1393)؛ دانشنامه سیاست‌گذاری عمومی، ترجمه: محمد صفار، تهران: نشر میزان.
  16.  Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.
  17.  Dye Thomas R. (2007), Understanding Public Policy, Prentice Hall Policy.