از انتخاب تا تغییر رشته ی تحصیلی: امکان نوع شناسی مهاجران تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

چکیده
تغییر رشته در مقطع تحصیلات تکمیلی طی سالیان اخیر، از چالش‌های جدید وزارت علوم و آموزش و پرورش ایران به شمار می‌رود که پژوهش حاضر توجه خود را بدان معطوف داشته است. چیستی، چرائی و چگونگی تغییر رشته، سه محور اساسی پرسش از این پدیده‌ی نوظهورند که مقاله‌ی حاضر می‌کوشد از طریق سنخ­شناسی(تیپ­بندی) تغییررشته­دهندگان به این سه پرسش تا حدی پاسخ گوید. سنخ­شناسی مبتنی بر اظهارات خود آنان و مصاحبه‌های به عمل آمده از ایشان، راهبرد اصلی مقاله‌ی حاضر و وجه توجه آن به پدیده‌ی مذکور است. جهت ارائه‌ی توصیفی عمیق و به دور از سوگیری، از روش پدیدارشناسی بهره گرفته شده است. از منظر افراد، بین 8 تا 9 مرحله‌ی تعیین‌کننده در جریان فرایند تغییر رشته قابل تفکیک است که در هر یک از این مراحل افراد بر حسب شرایط و انگیزه‌ها،  سنخ­شناسی می‌گردند. در نهایت اصلی‌ترین تفکیک و سنخ­شناسی و دوگانه‌ی قابل ارائه در این خصوص، یکی دوگانه‌ی تغییر رشته‌های بنیادین- غیر بنیادین و دیگری تغییر رشته‌های مدرن- سنتی‌اند. چیستی و چرائی تغییر رشته برای هر کدام از سنخ­‌های مذکور، معنائی متفاوت دارند گر چه در عموم آنان، چگونگی این فرایند سیری مشابه و مقارن دارد.      

کلیدواژه‌ها


بادامچی، محمدحسین و قائم خانی، محمد(1393)، جامعه‌شناسی جریان مهاجرت نخبگان از رشته‌های مهندسی و پایه به علوم انسانی، به سفارش شورای عالی انقلاب فرهنگی.

بادامچی، محمدحسین و قائم خانی، محمد(1394)، بحران تکنیک زدگی آموزش عالی در ایران؛ جامعه‌شناسی جریان مهاجرت نخبگان از رشته‌های مهندسی به علوم انسانی، مجله معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال نوزدهم، شماره سوم.

برگر و لاکمن(1394)،ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم.
شارع پور، محمود(1392)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران، انتشارات سمت.
شرکاوی، محمد(1379)، درآمدی بر جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران، انتشارات نقش‌جهان.
عسگریان، مصطفی(1368)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران، انتشارات توس.
علاقه بند، علی(1391)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران، نشر روان.
عماد زاده، مصطفی(1374)، اقتصاد آموزش و پرورش، اصفهان، انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان.
فاضلی، نعمت‌الله(1387)، فرهنگ و دانشگاه، تهران، نشر ثالث.
فراستخواه، مقصود(1389)، دانشگاه و آموزش عالی، تهران، نشر نی.
فرجاد، محمدحسین(1363)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران، انتشارات بدر.
قائم مقامی، فرهت(1356)، آموزش یا استعمار فرهنگی، تهران، سازمان انتشارات جاویدان.
قرائتی مقدم، امان‌الله(1373)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران: انتشارات کتابخانه فروردین.
قلی زاده، آذر(1377)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، قم، انتشارات محتشم.
کرایب، یان (1389)، نظریه اجتماعی مدرن، عباس مخبر، چاپ ششم، تهران، آگه.
کرس ول، جان دبلیو(1391)، طرح پژوهش رویکردهای کیفی، کمی و ترکیبی، ترجمه علیرضا کیامنش و علیرضا دانای طوسی، چاپ اول، تهران، جهاد دانشگاهی.
کرس ول، جان دبلیو(1394)، پویش کیفی و طرح پژوهش، ترجمه دانایی فرد و کاظمی، چاپ دوم، تهران، انتشارات صفار.
کوزر، لوییس(1388)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.
گلشن فومنی، محمدرسول(1373)، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران، نشر شیفته.
معدن دار آرانی، عباس و سرکار آرانی محمدرضا(1388)، آموزش و توسعه، تهران، نشر نی.