بررسی رابطه میزان هوش فرهنگی و عملکرد کارکنان مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد تهران مرکز

2 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد گرمسار

3 کارشناسی ارشد برنامه ریزی امور فرهنگی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

چکیده

امروزه سازمان‌ها به‌دنبال افرادی هستند که بتوانند به صورت گروهی عملکرد مطلوبی داشته باشند و از سوی دیگر، توانایی برقراری ارتباط با افرادی از فرهنگ‌های مختلف را دارا باشند. برای تأمین این هدف، سازمان نیازمند افرادی دارای هوش فرهنگی مطلوبی هستند. به‌طور کلی توانایی فرد برای تطبیق با ارزش‌ها، سنت‌ها و آداب و رسوم متفاوت از آنچه به آنها عادت کرده است و کارکردن در یک محیط متفاوت فرهنگی، معرف هوش فرهنگی است. هدف این مقاله، بررسی رابطه میزان هوش فرهنگی و عملکرد کارکنان مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحدیث بوده است. اطلاعات جمع‌آوری‌شده در این پژوهش از 220 نفر از کارکنان مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحدیث با استفاده از پرسشنامه بوده که به‌عنوان جامعه نمونه انتخاب شده‌اند. تجزیه و تحلیل نتایج آن با استفاده از نرم‌افزارهای آماری SPSS صورت گرفته و از روش رگرسیون خطی و چندگانه نیز استفاده شده است. با توجه به تجزیه و تحلیل داده‌ها نتایج حاکی از آن بوده است که چهار بعد (هوش فراشناختی، هوش شناختی، هوش رفتاری و هوش انگیزشی) رابطه مثبت و معناداری با هوش فرهنگی و عملکرد سازمانی دارند و همچنین مشخص شد در چهار بعد معرفی‌شده اثر غیرمستقیم، بیشتر از اثر مستقیم می‌باشد. از این‌رو، متغیر هوش فرهنگی در ارتباط با متغیرهای (هوش فراشناختی، هوش شناختی، هوش رفتاری و هوش انگیزشی) نقش میانجی‌گری با عملکرد سازمانی دارد.

کلیدواژه‌ها


1.آشوری، داریوش،1393، تعریف‌هاومفهومفرهنگ، تهران:آگه.
2.اصانلو، بهاره و سهیل خدامی1393، بررسی اثر هوش فرهنگی بر شوک فرهنگی، سازگاری میان فرهنگی و عملکرد، فصلنامۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی- فرهنگی، دوره 2، ش 4، ص‌75تا96.
3.اله‌وردی، زهرا، محمداسماعیل انصاری و سیدابراهیم زارع،1389، هوش فرهنگی راهبردی در راستای چالش جهانی‌شدن سازمان‌های هزاره سوم، همایش ملی چالش‌های مدیریت و رهبری در سازمان‌های ایرانی، اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
4.امیری، عبدالرضا و علی‌رضا قرائتی،1392، بررسی عوامل مؤثر بر هوش فرهنگی در افزایش بهره‌وری و مشارکت کارکنان، فصلنامه فرهنگ ارتباطات، ش 12، ص 1تا19.
5.تسلیمی، محمدسعید، فریدون وردی‌نژاد، آرین قلی‌پور و میترا من‌آل‌آقا، 1388، ارائه راه‌کارهایی برای ارتقاء هوش فرهنگی مدیران دولتی در امور بین‌المللی، پژوهش‌های مدیریت، س 2، ش 4، ص 29تا57.
6.جعفری، سکینه، شیدا سلطان‌آبادی، مهسا اسدی و صبا الهی‌پور،1394، رابطه هوش فرهنگی با عملکرد سازمانی، سومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روا‌ن‌شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران: تحقیقات اسلامی سروش مرتضوی، مرکز راهکارهای دستیابی ‌به توسعه پایدار.
7.حاجی‌کریمی، عباسعلی،1383، توسعه منابع انسانی و نقش آن در ارتقای مسئولیت‌پذیری اجتماعی سازمان‌ها، فرهنگ، ارزش‌ها و اخلاقیات، پیام مدیریت، ش 9 و 10، ص 97تا116.
8.حسینی‌نسب، سیدداوود و وریا قادری،1390، بررسی رابطه بین هوش فرهنگی با بهره‌وری مدیران در مدارس شاهد استان آذربایجان غربی، فصلنامه علوم تربیتی، ش 13، ص 27تا44.
9.رابینز، استیفن،1385، تئوری سازمان، ترجمۀ، سیدمهدی الوانی و حسن دانائی‌فرد، تهران: صفار، چ 15.
10.        رحیم‌نیا، فریبرز و مسعود علیزاده ،1388، بررسیابعادفرهنگسازمانیبراساسمدلدنیسون ازنظراعضایهیئتعلمیدانشگاهفردوسیمشهد، فصلنامه مطالعاتتربیتیوروا‌ن‌شناسیدانشگاهفردوسی،دوره‌ 10، ش 1، ص 148تا170.
11.        رحیم‌نیا، فریبرز، سعید مرتضوی و طوبی دلارام، 1388، بررسی میزان تأثیر هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای مدیران (مورد مطالعه، شعب بانک اقتصاد نوین استان تهران)، مدیریت فردا، ش22، ص 67تا78.
12.                    روح‌الامینی، محمود، 1368، زمینه فرهنگ‌شناسی (ج 2)، تهران: عطار، چ 2.
13.                    روشه، گی،1367، کنش اجتماعی، ترجمه هما زنجانی‌زاده، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
14.        رهنورد، فرج‌الله، 1378، یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده، تهران: فصلنامه علمی کاربردی مدیریت دولتی، ش 43، ص 11تا22.
15.                    سعادت، اسفندیار، 1393، مدیریت منابع انسانی، تهران:‌سمت.
16.        صادقی، محمدصادق، 1391، بررسی رابطه هوش هیجانی با عملکرد مدیران راهور تهران بزرگ، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علوم انتظامی امین.
17.                    قادری، وریا، مهناز ایروانی و محمدعلی فرنیا، 1392، بررسی رابطه بین هوش فرهنگی مدیران با بهره‌وری شعب بانک مسکن شهرستان ارومیه، فصلنامه مدیریت بهره‌وری، ش 25، 33تا52.
18.                    قاسمی، وحید، فریدون وحیدا و گیسو یزدخواستی، 1389، تحلیلی بر هوش فرهنگی و الگوهای تقویت آن، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد شوشتر، ش 9، 33تا55.
19.                    کاویانی، مصطفی، 1390، فرهنگ سازمانی، Shn.umsha.ac.ir.
20.        محمدخانی، کامران و ولی تیموری، 1390، هوش فرهنگی و رهبری جهانی، مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، س 2، ش 2، ص 93تا110.
21.                    مصباح‌یزدی، محمدتقی، 1391، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، چ 1.
22.        نائیجی، محمدجواد و منصوره عباسعلی‌زاده، 1390، هوش فرهنگی و رابطۀ آن با ویژگی‌های کارآفرینانه مدیران سازمان‌های غیرانتفاعی در ایران، توسعه کارآفرینی، س 3، ش 12، 86تا101.
23.                    نصیری ولک‌بینی، فخرالسادات، غلامرضا شعبانی بهار، مریم گیلانی و اصغر اسکندری، 1392، بررسی رابطه بین هوش اجتماعی و هوش فرهنگی با کاربست سازمان یاددهنده در اداره کل ورزش و جوانان استان همدان، پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، س 9، ش 18، 113تا128.
24.   Ang, S, Van Dyne, L, Koh, C, (2006), Personality correlates of the four-factor model of cultural intelligence. Group & Organization Management, 31(1).
25.    Ang, S, Van Dyne, L, Koh, C, Ng, K. Y, Templer, K. J., Tay, C, Chandrasekar, N. A. (2007), Cultural intelligence: Its measurement and effects on cultural judgment and decision making, cultural adaptation and task performance. Management and organization review, 3 (3).
26.    Menges,J.I, Bruch, H (2009), Organizational emotional intelligence and performance: An empirical study. Research on emotions in organizations, 5.
27.   Schermerhorn, J.; Hunt, J. and Osborn, R., (2005), Organizational Behavior, NewYork: John Wiley & Sons Inc, Ninth Edition.
28.    Tarmina Robret and H.Gao Jennifer (2009), identifying acceptable performance appraisal criteria: an international perspective, Asia pacific Journal of Human recourse volume 17 (1) 102-125.
29.    Tsui, A. S., Zhang, Z., Wang, H., Xin, K.R. and Wu J.B (2006), Unpacking the relationship between CEO leadership behavior and organizational culture, The Leadership Quarterly, 17, 113-117.
30.        Hofstede, Geert (1986), EDITORIAL: THE USEFULNESS OF THE ‘ORGANIZATIONAL CULTURE’ CONCEPT, Journal of Management Studies, Volume 23 Issue 3 Page 253.
 
1.       ارحامی، آسیه و سینا کلهر، اظهار نظر کارشناسی درباره «طرح صیانت از حریم عفاف و حجاب»، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس، 1392.
2.       آزادارمکی، تقی، محمدحسین شفیعی‌ساعی و مریم ایثاری، «تبارشناسی پوشش زنان در ایران دهه‌های 70 و 80 (تحلیلی بر تحولات اجتماعی پوشش و بازنمایی رسانه‌ای آن)»، فصلنامۀ مطالعات سبک زندگی، س1، ش2، زمستان  1391، ص 67-96.
3.       جمشیدیها، غلامرضا و حمزه نوذری، «تحولات معنای توسعه پس از انقلاب اسلامی ایران: از طرد توسعه تا
معنا‌بخشی‌ها متفاوت به آن»، فصلنامه مجلۀ توسعه روستایی، دوره6، ش1، بهار و تابستان 1393 ص 37-39.
4.       رفیع‌پور، فرامرز، توسعه و تضاد، چ9، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1392.
5.       رفیع‌پور، فرامرز، دریغ است که ایران ویران شود، چ1،تهران: شرکت سهامی انتشار، 1393.
6.       روشن، افسانه، مسئلۀ کشف حجاب به روایت اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی، پیام بهارستان، د2، س2، ش6، زمستان 1388، صص. 859- 870
7.       صالحی امیری، سیدرضا و امیر عظیمی دولت‌آبادی، مبانی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی، (به نقل از: محمدعلی اکبری، تجربیاتی از برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران 1320-1357، فصلنامۀ فرهنگ عمومی، ش 33، زمستان 1381) تهران: ققنوس، 1394، ص 115تا118.
8.       صدیق‌سروستانی، رحمت‌الله و قاسم زائری، «بررسی گفتمان‌های فرهنگی پساانقلابی و روندهای چهارگانۀ مؤثر بر سیاست فرهنگی در جمهوری اسلامی»، پژوهشنامۀ علوم اجتماعی، ش 54، بهار 1389.
9.       علاءالدینی، پویا و محمدرضا رضوی، «وضعیت مشارکت و اشتغال زنان در ایران»، فصلنامه مجلۀ رفاه اجتماعی، س3، ش12، بهار 1383، ص 132-157.
10.    غلامپور، ابراهیم، «سیاست‌گذاری، هویت، جوانان، (تأثیر ساختار سیاست‌گذاری فرهنگی بر بحران هویت جوانان از سال 1376 تاکنون)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 1382.
11.    فتحی، مریم، «سمت‌گیری‌ تکاپوهای فرهنگی در جهت کشف حجاب از زنان»، فصلنامۀ تاریخ معاصر ایران، ش 31، پاییز 1383.
12.    قاضیان،حسین، 1381، بن‌بست سیاست فرهنگی در ایران امروز، سیاست‌گذاری و فرهنگ در ایران امروز، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
13.Cosma Haward, The Policy Cycle: A Model of Post-Machiavellian Policy Making?, Australian Journal of Public Administration, 2005, P. P. 3-13.
منابع اینترنتیو روزنامه‌ها
1.       مجلۀ برهان (ویژه‌نامه عفاف و حجاب)»، آبان ماه 1391.
2.       روزنامۀ سلام، 30 اردیبهشت 1375.
3.       روزنامۀ رسالت، 26 فروردین 1376.
4.       پایگاه خبری تحلیلی تابناک، به نقل از روزنامۀ تهران امروز، 25 خرداد 1389، قابل بازیابی در:
http://www.tabnak.ir/fa/news/104393
5.       گزارش نطق میان دستور علی مطهری در نطق میان دستور جلسۀ 31 اردیبهشت 1391، قابل دستیابی در:
6.       «مجله الکترونیکی اجتهاد (حجاب؛ تکلیف یا قانون؟)»، قابل دستیابی در:
http://ijtihadnet.ir/magazine/01/