بررسی مبانی اصل عینیت‌گرایی و بی‌طرفی در اخلاق حرفه ای رسانه‌ها

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

2 دانشجوی دکتری آینده پژوهی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از اولین اصول مورد نظر تدوین گران اخلاق رسانه، اصل عینیت و بی‌طرفی رسانه‌ها در انجام وظایف حرفه‌ای است. عینی‌گرایی از جمله هنجارهای اساسی در روزنامه‌نگاری غربی است که به الگوی غالب روزنامه‌نگاری حرفه‌ای در بیشتر نقاط جهان تبدیل شده است. عینی‌گرایی در سیرتاریخی خود، فراز و فرودهایی را تجربه کرده است؛ زمانی به‌عنوان اصلی مسلم، باوری همگانی و معیاری برای تعیین اصالت اخلاقی رسانه‌ها بوده‌است. و سپس با تعاریف، حاشیه‌زنی‌ها و چالش‌هایی مواجه شده و به‌تدریج بر لزوم طرد، بی‌فایده بودن و عدم امکان عملی تحقق آن تأکید رفت. پس از این مرحله نیز اصل  عینیت و بی‌طرفی با پذیرش برخی تغییرات در تعریف، مبانی معرفت‌شناختی و روش‌شناختی، همچنان بر باقی ماندن در ادبیات اخلاقی رسانه اصرار دارد. این مطالعه، با مرور فراز و فرودی این اصل، این فرضیه را مورد بررسی و تأیید قرار می­دهد که گرایش به بی‌طرفی در رسانه و تلاش در جهت دستیابی به عینیت به‌عنوان یک غایت و هدف ایدئال برای یک گزارش رسانه‌ای مطلوب، تا حد زیادی شکل‌گرفته، متقارن و ناشی از تمایلات فکری در نظام معرفت‌شناختی بشری نسبت به عینی‌گرایی است. عینی‌گرایی رسانه‌ای با اوج گرفتن جنبش‌های مدرنیستی و معرفت‌شناسی‌های حس‌گرایانه اوج گرفت و متقابلاً به‌تبع واردشدن انتقادات گسترده به اثبات‌‌گرایی افراطی، مورد انتقاد قرار گرفته و افول کرد و مجدداً با بازگشت واقع‌گرایی مورد بازتأیید محتاطانه قرارگرفت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اوسولیوان، تام و هارتلی، جان و ساندرز، دانی و فیسک، جان(۱۳۸۵)؛ مفاهیم کلیدی ارتباطات، ترجمه م. رئیس‌زاده، تهران: فصل‌نو.
  2. بشیر، حسن و سمانه آذرپور(1390)؛ اخلاق وبلاگ نویسی، مطالعات میان رشته‌ای در رسانه و فرهنگ، شماره 1 و 2، ص 1–20.
  3. کوواچ، بیل، و روزنستیل، تام(۱۳۸۵)؛ عناصر روزنامه‌نگاری، مترجم: داوود حیدری، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
  4. بل، وندل، (1392)؛ مبانی آینده‌پژوهی :‌ تاریخچه، اهداف و دانش، مترجم: مصطفی تقوی و محسن تقوی، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی- مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
  5. دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۳)؛ عینی، لغت‌نامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  6. شرف‌الدین، حسین. (8/11/1391)؛ ارتباط رسانه با اخلاق و تعامل این دو با یکدیگر، ارائه شده در دومین پیش نشست همایش بین المللی اخلاق و ادیان، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیمای مرکز قم.
  7. شکرخواه، یونس (۱۳۷۴)؛ خبر، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
  8. شکرخواه، یونس (1381)؛ واژه‌نامه ارتباطات، تهران: سروش، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
  9. کمالی‌پور، یحیی (1382)؛ عینی‌گرایی، آزادی رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی یک دیدگاه خاورمیانه‌ای. مترجم: یونس شکرخواه، رسانه (54)، 36–41.
  10. مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها (1375)؛ رویکرد اخلاقی در رسانه‌ها: (مجموعه مقالات نخستین هم‌اندیشی اخلاق مطبوعاتی روزنامه‌نگار مسلمان)، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  11. معتمدنژاد، کاظم (۱۳۵۰)؛ روزنامه‌نگاری، تهران: انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی.
  12. معتمدنژاد، کاظم (1377)؛ اسناد: میثاق اخلاق حرفه‌ای روزنامه‌نگاری، رسانه (34)، 86–88 .
  13. معتمدنژاد، کاظم (1385)؛ اصول اخلاقی حرفه روزنامه‌نگاری (زمینه‌های تاریخی، مقررات‌گذاری‌های ملی و پژوهش‌های جهانی)، رسانه 17(1)، 31–76.
  14. مک‌کوایل، دنیس (1385)؛ درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، مترجم: پرویز اجلالی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  15. نصراللهی، اکبر (1382)؛ اصول خبرنویسی: شناخت، جمع‌آوری و انتشار اخبار، تهران: سروش، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
  16. نقیب‌السادات، س. ر (1375)؛ آموزش: روزنامه‌نگاری عینی؛ موافقان و مخالفان، رسانه، 7(1)، 61–66.
  17. نمک‌دوست تهرانی، حسن (1380)؛ کنکاشی در مفهوم عینی‌گرایی در روزنامه‌نگاری معاصر. پژوهش‌های ارتباطی(پژوهش و سنجش)، (۲۷).
    1. وایت، رابرت.ای(1385)؛ عوامل اجتماعی و سیاسی توسعه اخلاق ارتباطات، مترجم: اسماعیل بشری، رسانه، 17(1)، 137–172.
 

  1. Ambrosio, C (2014); Objectivity and Visual Practices in Science and Art, In M. C.
  2. Galavotti, D. Dieks, W. J. Gonzalez, S. Hartmann, T. Uebel, & M. Weber (Eds.), New Directions in the Philosophy of Science, The Philosophy of Science in a European Perspective (pp. 353–368). Springer International Publishing.
  3. Berry, S. J (2005); Why Objectivity Still Matters, Nieman Reports, Retrieved از http://www.highbeam.com/doc/1G1-134383361.html.
  4. Blood, R (2003). Weblogs and journalism: Do they connect. Nieman reports, 57(3), 61–63.
  5. Fox, J. R., & Park, B (2006); The “I” of Embedded Reporting: An Analysis of CNN Coverage of the “Shock and Awe” Campaign. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 50(1), 36–51.
  6. Iggers, J (1998); Good news, bad news: journalism ethics and the public interest. Boulder, Colo.: WestviewPress.
  7. Kieran, M (1998); Media Ethics, Routledge.
  8. Lau, R. W (2004); Critical realism and news production, Media, Culture & Society, 26(5), 693–711.
  9. McQuail, D (2000); McQuail’s Mass Communication Theory, SAGE Publications.
  10. Nolan, D., & Marjoribanks, T (2006); Objectivity, impartiality and the governance of journalism. in TASA 2006 conference proceedings (1-10). Retrieved from http://www.tasa.org.au/conferences/conferencepapers/papers/CultureMediaandCommunication/Nolan,Marjoribanks.pdf.
  11. Schudson, M (1981); Discovering the News: A Social History of American Newspapers. Basic Books.
  12. Schudson, M (2001); The objectivity norm in American journalism*. Journalism, 2(2), 149–170.
  13. Simpson, J. A., & Weiner, E. S (1989); The Oxford english dictionary (2). Clarendon Press Oxford.
  14. Streckfuss, R (1990); Objectivity in journalism: A search and a reassessment. Journalism & Mass Communication Quarterly, 67(4), 973–983.
  15. tuchman, gaye (1972, ژانویه); Objectivity as Strategic Ritual: An Examination of Newsmen’s Notions of Objectivity, American Journal of Sociology, (Vol. 77, No. 4), 660–679.
  16. Ward, S. J. A (2006); The Invention of Journalism Ethics: The Path to Objectivity And Beyond, Mcgill Queens Univ Pr.
  17. Ward, S. J. A (2011); Ethics and the Media: An Introduction, Cambridge University Press.
  18. Wahl-Jorgensen, K., & Hanitzsch, T (2008); The Handbook of Journalism Studies. Routledge.
  19. Westerståhl, J (1983); OBJECTIVE NEWS REPORTING General Premises. Communication Research, 10(3), 403–424. http://doi.org/10.1177/009365083010003007
دوفصلنامه علمی پژوهشی دین و سیاست فرهنگی

دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 7
پاییز و زمستان 1395
صفحه 95-130

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار