اسلام معاصر، در میانه دیپلماسی احیاء تراثی و رویکرد تمدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه تهران

چکیده

تمدن اسلامی، یکی از دیرینه‌ترین تمدن‌های بشری است که توانسته با گذرزمان، بر عمق خود بیفزاید و همواره به عنوان رکنی تاثیرگذار در تمدن بشری، ایفای نقش کند. در پیشینه شناسی و تجزیه و تحلیل اجزای این تمدن، دو نوع نگاه می‌تواند مورد توجه باشد. نگاه اول، رویکرد احیاء تراثی؛ به این صورت که تلاش کنیم تا تمدن را مبتنی بر متون متقدم و یکان یکان گزارش‌های دینی یا متون دینی، تحلیل کنیم. رویکرد دوم، رویکرد بر اساس حافظه تمدنی است. حافظه تمدنی، صرفا در قالب گزارش‌های تاریخ موصوف به خبرواحد، قابل توصیف نیست. بخش اعظمی از میراث تمدنی اسلامی در قالب هایی فراتر از گفتمان مبتنی بر اخبار آحاد قابل مستندسازی است. بسنده کردن به میراث مکتوب به عنوان تنها بخش میراث تمدنی باید به توجه بایسته به حافظه تمدنی ارتقاء یابد. رویکرد احیاء تراثی نسبت به معارف دین تا حدود زیادی متاثر از روش فقهی و به تبع آن نوعی اخباری‌گری است. بدون آن‌که بخواهیم جایگاه روش نقل روایی را در دوران معاصر تنزل دهیم، اما نباید از آن، به عنوان یک روش به اقتضای دوره متقدم نیز غفلت کرد.

کلیدواژه‌ها


آخوندخراسانی، محمدکاظم بن حسین(1384)، کفایه الاصول، دفتر انتشارات اسلامی.
احمدی، محمدحسن(1393)، روش شناسی تاریخی در علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قم.
احمدی، محمدحسن(1397)، مطالعات حدیثی و زبان شناسی تاریخی، دانشگاه قم.
ابن طاووس، علی‌بن‌موسی(1370ق).،کشف‌الحجه ‌لثمره‌المهجه، نجف:المطبعه الحیدریه.
الاعظمی، مصطفی(1400ق)، دراسات‌ فی‌الحدیث ‌النبوی‌ و‌ تاریخ تدوینه، المکتب‌الاسلامی.
آلن داندس، اسطوره‌های کهن( 1394)، فولکور در قرآن، ترجمه مریم حسین‌گلزار، انتشارات فلاح.
پترای، پورممن(1394)، پزشکی اسلامی در دوره میانه، ترجمه قربان بهزادیان نژاد، پژوهشکده تاریخ اسلام.
جوادی آملی،عبدالله(1390)، تفسیر تسنیم، موسسه اسراء.
رابینسون، چیس، اف(1392)، تاریخ نگاری اسلامی، ترجمه محسن الویری، سمت.
راوندی، مرتضی(1383)، سیر فرهنگ و تاریخ تعلیم و تربیت در ایران و اروپا، انتشارات نگاه.
رستم نژاد، مهدی(1396)، چکیده مقالات همایش بررسی آراء تفسیری مرحوم علامه معرفت.
روح الامینی،محمود(1379)، زمینه فرهنگ شناسی، تهران: عطار.
سجادی، سید صادق و عالم زاده( 1383)، تاریخ‌نگاری در اسلام، سمت.
شیخ انصاری، مرتضی( 1423)، فرائد الاصول، مجمع الفکر الاسلامی.
طبری، محمد‌بن‌جریر(1392ق).، جامع البیان عن تاویل آی القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
عتر، نورالدین(1401/1981)، منهج النقد فی علوم الحدیث، دمشق.
فضلی، عبدالهادی(1414/1993)، اصول الحدیث، بیروت.
قاسمی، جمال الدین( 1399ق.)، قواعد التحدیث، بیروت:دارالکتب العلمیه.
کلینی، محمد‌بن‌یعقوب(1363)، الاصول من الکافی، دارالکتب الاسلامیة.
گرجی، ابوالقاسم(1392)، تاریخ فقه و فقها، سمت.
گیب، هامیلتون و دیگران(1394)، تاریخ‌نگاری در اسلام، ترجمه یعقوب‌آژند، نشر گستره.
مدیر شانه چی، کاظم(1390)، علم الحدیث، دفتر انتشارات اسلامی.
معرفت، محمد هادی( 1418ق)، التفسیر و المفسرون، الجامعه الرضویه، مشهد.
هونکه، زیگفرید(1361)، فرهنگ اسلام در اروپا، ترجمه مرتضی رهبانی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
واعظی، احمد(1392)، نظریه تفسیر متن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ولایتی، علی اکبر(1391)، فرهنگ و تمدن اسلامی، انتشارات دانشگاه پیام نور.