سیستم پاسخگویی مالی در حکمرانی تعالی گرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

4 تهران، ایران

چکیده

دموکراسی، مفهومی است که دولت‌های زیادی مدعی آنند درحالی‌که در بسیاری از موارد، در جامعه جهانی، به علت نقض اصول دموکراتیک، در معرض انتقاد افکار عمومی قرار گرفته‌اند. در اصول متعددی از قانون اساسی جمهوری اسلامی بر مسئول بودن مقام‌های حکومتی و سازمان‌های دولتی تاکید شده‌است که لازمه آن، پاسخ‌گویی است. پاسخ-گویی مالی، به معنای مسئولیت داشتن دربرابر منابع مالی عمومی در اختیار دولت‌‌ها است. باورها، پارادایم‌ها و اصول حاکم بر نظام‌های سیاسی کشورها، نحوه پاسخ‌گویی مالی را مشخص می‌سازد. درحالی‌که نظریه‌های ناظر بر سیستم حکمرانی در جمهوری اسلامی، گویا هنوز کفایت لازم را ندارند تا بتوانند جامعه‌ای متعالی و دموکرات رقم بزنند. این پژوهش به‌دنبال استخراج مدل پاسخ‌گویی مالی در حکمرانی تعالی‌گرا می‌باشد. در این پژوهش، تلاش شده با استفاده از تحلیل تم از 12 مصاحبه با اساتید و متون موجود در حوزه حکمرانی تعالی‌گرا، خرده سیستم‌های پاسخ-گویی مالی شامل بودجه‌ریزی، حسابداری و حسابرسی متناسب با آن معرفی شوند. دو مضمون « تکنیک‌ و روش خرده نظام پاسخ‌گویی مالی» و « ویژگی‌ها و اصول بودجه‌ریزی حکمرانی تعالی‌گرا» شکل گرفت. در نهایت، با توجه به ویژگی‌های بودجه ریزی، مدلی تحت عنوان بودجه‌ریزی هولوگرافیک استخراج شد. حسابداری چند سطحی و حسابرسی جامع نیز، به منزله تکنیک‌های پاسخگویی در این خرده‌سیستم پاسخ‌گویی مالی معرفی شد. روش حسابداری مناسب برای حکمرانی تعالی‌گرا، حسابداری چندسطحی است تا بتواند انواع شیوه‌های پاسخ‌گویی موردنیاز را پوشش دهد و پیش‌نیازی برای تصمیم گیری و بررسی نهادهای دریافت کننده بودجه از دولت‌ها باشد و در تعیین نوع حسابرسی، وظایف حاکمیت و تصدی‌گری دولت حایز اهمیت است.

کلیدواژه‌ها


باباجانی، جلال(1382)، تحلیل نظری پیرامون نظام نظارت مالی کشور از منظر پاسخگویی. بررسی های حسابداری و حسابرسی، شماره 434، .... ،  صص97-130.
باباجانی، جعفر(1390)، بررسی تطبیقی فراز و فرود ایفا و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی مالی از طریق گزارشگری مالی دولتی در سده گذشته. دانش حسابرسی، شماره 44، پاییز90، صص 37-72.
باباجانی، جعفر(1395)،  حسابداری پیشرفته بخش عمومی با رویکرد گزارش گری مالی چندسطحی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
باباجانی، جعفر., بابایی، مسعود(1390)،  تاثیر استقرار واحد حسابرسی داخلی و تشکیل کمیته حسابرسی در ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی مالی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و تحقیقات. مجله دانش حسابداری، شماره4، بهار90، صص 7-27.  
پورعزت، علی­اصغر(1387)،  مختصات حکومت حق مدار در پرتو نهج البلاغه امام علی (ع). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
پورعزت، علی­اصغر(1390)،  مبانی مدیریت دولتی. تهران: انتشارات سمت.
پورعزت، علی­اصغر., طاهری عطار، غزاله.,  روزبهانی، خدیجه(1394). روایت حکمرانی تعالی گرا به جای توقف بر فساد. چشم انداز مدیریت دولتی، شماره 23، پاییز94، صص37-53.
پورعزت، علی­اصغر., کیانی، پاکنوش.,و پورعزت، زینب(1394)، خط مشی گذاری مالی در حکمرانی متعالی از منظر نهج البلاغه. فصلنامه نهج البلاغه، شماره46،پاییز 94، صص 51-74.
توازنی زاده، عباس(1385)، تأملی بر تأثیر نظریه اعمال حاکمیت و اعمال تصدی بر رژیم حقوقی حاکم بر سازمانهای دولتی و برنامه های اصلاح ساختار نظام اداری ایران. مجلس و پژوهش، شماره51، بهار85، صص 57-100.
جنانی، محمد حسن(1384)، حسابرسی جامع اهرمی در تقویت نظام های نظارتی شرکت های پذیرفته شده در بورس. بورس، اردیبهشت 84، صص 22-23.
خان محمدی، محمدحامد., ناصرآبادی، دلیر(1390)، نگرشی مفهومی بر انواع تکنیک های بودجه بندی و سودمندی به کارگیری آنها برای دولت. حسابرس، شماره 52، فروردین و اردیبهشت 90،  صص 1-7.
دانایی فرد، حسن. (1389).  چالش های مدیریت دولتی در ایران. تهران: انتشارات سمت.
زاهدی، شمس­السادات. نجفی، غلامعلی. (1385). بسط مفهومی توسعه پایدار. فصلنامه مدرس علوم انسانی، زمستان 85، صص43-76.
فقیهی، ابوالحسن(1380). نظامهای پاسخگویی در بخش دولتی؛دیدگاه تطبیقی. فصلنامه مطالعات مدیریت, شماره 46، تابستان 80، صص 312-325.
سیدی، س. (1383).  پژوهش های اجتماعی اسلامی (اندیشه حوزه سابق). اندیشه حوزه.
منوریان، عباس., نرگسیان, عباس., فتاحی, مهدی. و واثق, بهاره(1389)، بررسی رابطه بین پاسخگویی عمومی، مشارکت عمومی و اعتماد عمومی در سازمان های دولتی مناطق 22 گانه شهر تهران. پژوهش های مدیریت در ایران، شماره 68، پاییز1389، صص251-274.
نهج­البلاغه، امام علی «علیه السلام». گردآوری سید شریف رضی. ترجمه محمد دشتی. قم: نشر مشرقین، 1391.
هاشمی نسب، مریم­سادات(1390)،  ارائه راهکارهای لازم برای طراحی ساختار هولوگرافیک، مورد مطالعه: شهرداری تهران. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
 
Bivins, T(2005), Responsibility and Accountability. In K. Fitzpatrick & C. Bronstein, Ethics in Public Relations: Responsible Advocacy (pp. 19-37). London: SAGE publication Inc.
Cinedon, A(1999), Accountability and Public Administration: Concepts, Dimensions, Developments. In Openness and Transparency in Governance: Challenges and         Opportunities (pp. 46-63). NISPAcee and IEPA.
Clarke , V., & Braun, V(2013), Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26(2), 120-132.
Farazmand, a(2004), Sound Governance: Policy and Administrative Innovations. Westport:         Praeger.
Gruening, G(2001), Origin and theoretical basis of new public management. International Public Management Journal, 4(1), 1-25.
Kartalis, N., Tsamenyi, M., & Jayasinghe, K(2016), Accounting in new public management (NPM)          and shifting organizational boundaries. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 29(2), 248-277.
Laffan, B(2003), Auditing and accountability in the European Union. Journal of European public policy,10(5), 762-777.
Lalisarabi, A., & Abdavi, M(2015), studying the role of holographic strucure in creating organizational evolution in brokerage organizations of tehran stock exchange. International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 9(1), 41-50.
Magnette, P., Lequesne, C., Jabko, N., & Costa, O(2003), Conclusion: Diffuse democracy in the European Union: The pathologies of delegation. Journal of European Public Policy, 10(5), 834-840.
Premchand, A(1999), Public financial accountability. Asian Review of public administration.
Pujas, V(2003), The European Anti-Fraud Office (OLAF): A European policy to fight against      economic & financial fraud. Journal of European Public Policy,10(5) 778-797.
Romzek, B. S., & Dubnick, M. J(1987), Accountability in the public sector: lessons from the       challenger tragedy. Public Administration review, 47(3), 227-238.
Talbot, C(2010), theoies of performance: organizational and service of improvement in the public domain. new york: Oxford university press.
Wildavsky, A(1965), The Politics of the Budgetary Process. The Yale Law Journal, 74(3), pp 588-593.