هویت امدادگران فرهنگی (مطالعه موردی: طلاب فعال در سیل فروردین 98)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه مطالعات فرهنگی اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

2 عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

در حادثه سیل فروردین 98، گروه‌ها و اقشار مختلفی از مردم برای کمک به مردم در صحنه حضور داشتند. این گروه‌ها را می‌توان به حسب نوع فعالیت در گونه‌های مختلف طبقه‌بندی کرد. یکی از گونه‌ها، امدادگران فرهنگی بودند که سعی می‌کردند با استفاده از دانش دینی و ظرفیت‌های فرهنگ بومی منطقه، از تشدید آسیب‌ها جلوگیری کرده و زمینه رشد و ارتقای مردم را فراهم کنند. طلاب و روحانیون یکی از اقشاری هستند که قرابت معنایی بیشتری با این مفهوم دارند و از این جهت به عنوان گروه مورد مطالعه در این تحقیق انتخاب شده است. شناخت هویت و باورهای امدادگران فرهنگی طلبه از یک‌سو به ما کمک خواهد کرد رفتارهای آنها جامع‌تر و دقیق‌تر تحلیل شود و از سوی دیگر خطاهای موجود در حوزه برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای استفاده بهینه از ظرفیت این نیروها کاهش یابد. این تحقیق با استفاده از روش تحلیل مضمون و مصاحبه با 26 نفر از طلاب فعال در حادثه سیل 98، تحلیل و طبقه‌بندی شده است. شناخت هویت این طلاب در چهار گونه تکلیف‌گرایان، عارفان، ساختارگرایان و سردرگم انجام شده و «باورهای هویتی» و «دیگری» هر گونه نیز بیان شده است.

کلیدواژه‌ها


آزادارمکی، تقی و عارف وکیلی(1392)، مطالعه جامعه‌شناختی تعریف مفهوم هویت ملی میان اندیشمندان ایرانی، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی، دوره دوم، شماره 1، صص 35-9.
اشرف، احمد(1373)، هویت ایرانی، ترجمه حمید احمدی، تهران، نشر نی.
تاجیک، محمدرضا(1377)، امام، قدرت و گفتمان، نامه پژوهش فرهنگی، شماره 8، صص 67-76.
جنکینز، ریچارد(1381)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران، شیرازه.
خاکبان، سلیمان(1397)، جامعه‌شناسی روحانیت ایران معاصر، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خامنه‌ای، سیدعلی، دیدار با اساتید دانشگاه‌ها، 11/4/1393، khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی، دیدار با مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، 27/9/95،khamenei.ir
خمینی، روح‌الله(1378)، صحیفه امام، ج 18، تهران، مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله(1378)، صحیفه امام، ج 20، تهران، مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
رجایی، فرهنگ(1392)، مشکله هویت ایرانیان امروز: ایفای نقش در عصر تمدن و چندفرهنگ، تهران، نشر نی.
رجبی‌دوانی، محمدحسین(1393)، نقش نهاد مرجعیت و روحانیت شیعه در برابر تهدیدات سخت و نرم دشمنان از صفویه تا انقلاب مشروطه، سیاست دفاعی، سال بیست و دوم، شماره 88، صص 91-114.
زاهدی‌اصل، محمد(1395)، مبانی مددکاری اجتماعی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
سنت‌کلر، مایکل(1395)، درآمدی بر روابط موضوعی و روان‌شناسی خود، ترجمه علیرضا طهماسب و حامدعلی آقایی، تهران، نشر نی.
فراتی، عبدالوهاب(1394)، رابطه عالمان دینی و نظام اسلامی؛ نظریه‌ها و الگوها، علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، شماره 67، صص 73-45.
فیرحی، داود(1383)، «نسبت هویت و خرده هویت‌ها»، در کتاب مبانی نظری هویت و بحران هویت، به اهتمام علی‌اکبر علیخانی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
کامپتون، بیولا رابرتز و بارت گالاوی(1388)، فرایندهای مددکاری اجتماعی، ترجمه سیدجلال صدرالسادات و فرهاد کریمی، تهران، سمت.
کچوییان، حسین(1385)، تطورات گفتمان‌های هویتی ایران: ایرانی در کشاکش با تجدد و مابعد تجدد، تهران، نشر نی.
گوییگان، جیم(1388)، بازاندیشی در سیاست‌فرهنگی، ترجمه نعمت‌الله فاضلی و مرتضی قلیج، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
گیدنز، آنتونی(1382)، تجدد و تشخص، ناصر موفقیان، تهران، نی.
مطهری، مرتضی(1373)، آشنایی با علوم اسلامی، جلد دوم، تهران، صدرا.
معین، محمد(1377)، فرهنگ معین، جلد ششم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
منصورنژاد، محمد(1385)، دین و هویت، تهران، انتشارات تمدن ایرانی.
موسوی‌چلک، حسن(1395)، مددکاری اجتماعی(کار با فرد)، تهران، سمت.
نصری، قدیر(1387)، مبانی هویت ایرانی، تهران، انتشارات تمدن ایرانی.
نوچه فلاح، رستم(1383)، «هویت؛ واقعیتی ثابت یا سیال»، در کتاب مبانی نظری هویت و بحران هویت به اهتمام علی اکبر علیخانی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
والش، جوزف(1387)، نظریه‌های مددکاری اجتماعی در عمل، ترجمه فریده همتی، تهران، سمت.
Smith, Greg(2006), Erving Goffman, London, Routledge.
Rhys h(2005), Religion as cultural system, Theoretical and empirical developments since Geertz. “In”. The Blackwell Companion to the Sociology of Culture. Mark D. Jacobs Nancy Weiss Hanrahan. USA: Blackwell Publishing Ltd.
Braun, Virginia, Clarke, Victoria,(2006) Using thematic analysis in Psychology, , Qualitative Research in Psychology, Vol.2, No.6, pp88-808