دلالت های نظریه فرهنگ صدرایی در حوزه خط مشی گذاری فرهنگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

2 هیات علمی پژوهشی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

چکیده

دانش خط‌مشی‌گذاری فرهنگ هم‌چون سایر علوم، در پاسخ به مسایل پیش‌روی خود متکی به اصول موضوعه‌ای است که در این دانش مفروض‌الصحه دانسته شده‌اند. مطابق نظر فلاسفه مسلمان، گزاره‌های مذکور فرض‌هایی بدون پشتوانه معرفتی نیستند که به دلایل فرهنگی- تاریخی در اندیشه دانشمندان این علم نهادینه شده باشند بلکه صحت آن‌ها باید در دانش‌های بنیادی‌تری هم‌چون فلسفه، نظریه فرهنگ، خط‌مشی‌گذاری عمومی و... به اثبات رسیده باشد. از این‌رو خط‌مشی‌گذاری فرهنگ، ربط و نسبت وثیقی با دانش‌های فوق برقرار می‌کند به گونه‌ای که تغییر مبنا در دانش‌های فوق موجبات تغییر و تحول در نظریه‌های خط‌مشی‌گذاری فرهنگ را فراهم می‌سازد. مبادی تصوری و تصدیقی برآمده از حکمت متعالیه، این ظرفیت را دارند تا وجود حقیقی فرهنگ و برخی از احکام آن (از قبیل شیوه‌ی تکون، تغییر و تحول) را تبیین نمایند. مطابق این نظام فلسفی، فرهنگ، در حقیقت صورت تنزل‎یافته معنا به عرصه فهم عمومی و رفتارهای مشترک و کنش‎های اجتماعی است. در مقاله جاری، تلاش شده است با بهره‌گیری از «روش‌شناسی بنیادین» پیامدهای منطقی‌ای که پذیرش نظریه فرهنگ صدرایی در عرصه خط‌مشی‌گذاری فرهنگ در پی دارد، بیان گردند.

کلیدواژه‌ها


اسمیت، فلیپ،1387، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه حسن پویان، چاپ دوم،  تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
اسمیت، کوین بی و کریستوفر دابلیو لاریمر، 1392، درآمدی بر نظریه خط مشی عمومی. مترجم: حسن دانایی فرد، تهران،انتشارات صفار.
اشتریان، کیومرث،1381، روش سیاست‌گذاری فرهنگی، تهران، کتاب آشنا.
ایوبی، حجت‌الله،1388، سیاست‌گذاری فرهنگی در فرانسه: دولت و هنر، تهران: انتشارات سمت.
پارسانیا، حمید،1379، علم و فلسفه، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه‌ی معاصر.
پارسانیا، حمید،1387، رئالیسم انتقادی حکمت صدرایی؛ نشریه علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم‌علیه‌السلام؛ شماره 42، صفحات23-27.
پارسانیا، حمید،1391، جهان‌های اجتماعی، قم: کتاب فردا.
پارسانیا،حمید،1379، علم و فلسفه، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه‌ی معاصر.
پارسانیا،حمید،1387، نسبت علم و فرهنگ، راهبرد فرهنگ، سال اول، شماره دوم، صفحات51-64.
پارسانیا،حمید،1393، حدیث پیمانه: پژوهشی در انقلاب اسلامی، قم: نشر معارف.
پارسانیا،حمید،1392، نظریه و فرهنگ: روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی، راهبرد فرهنگ، شماره 23، صفحات 7-28.
پارسانیا، حمید و دیگران،1383، بومی شدن علم؛ درآمدی بر آزاداندیشی و نظریه‌پردازی در علوم دینی، دفتر اول مجموعه سخنرانی؛ قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه‌ی علمیه قم.
ترکش‌دوز، امیرحسین،1386، التقاط و سویه‌های مختلف آن، قابل دسترسی در آدرس اینترنتی: http://nehzatehya.blog.ir/1386/08/03/elteghat
جوادی آملی، عبدالله،1386، سرچشمۀ اندیشه، جلد4، چاپ دوم، قم: انتشارات اسراء،1386.
جوادی‌آملی، عبدالله،1387، فطرت در قرآن، چاپ پنجم، قم: انتشارات اسراء.
خورشیدی، سعید، 1394، بررسی انتقادی دلالت های نظریه فرهنگ دورکیم در حوزه خط مشی گذاری فرهنگ، دوفصل‌نامه دین و سیاست فرهنگی،شماره14،ص 123-145
خورشیدی، سعید،1390، صورت بندی نظریه فرهنگ صدرایی (با الهام از دیدگاه های استاد حجت الاسلام پارسانیا)، معرفت فرهنگی اجتماعی،شماره9، صفحات 129-152.
رجب‌زاده، احمد،1379،انگاره نظری فرهنگ و الزامات برنامه ای آن، فصلنامه شورای فرهنگ عمومی،شماره22.
سوزن‌چی، حسین،1388، معنا، امکان و راه‌کارهای تحقق علم دینی، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سوزن‌چی، حسین،1392، جنسیت و دوستی: مواجهه‌ای اسلامی با مساله رابطه دختر و پسر، قم: دفتر نشر معارف.
صداقت‌زاده، میثم،1395، تبیین چارچوب مفهومی نظریه فرهنگ از منظر حکمت متعالیه، پایان‌نامه دوره دکتری رشته فرهنگ و ارتباطات، قم، دانشگاه باقرالعلوم‌علیه‌السلام.
طباطبایی، سیدمحمدحسین،1362، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، جلد دوم، دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین،1372، اصول فلسفه و روش رئالیسم، جلد دوم و سوم، تهران: انتشارات صدرا.
فیاض، ابراهیم، 1389،تعامل دین، فرهنگ و ارتباطات، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
قلی‌پور، رحمت‌الله،1387، تصمیم‌گیری سازمانی و خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران، انتشارات سمت.
کیاشمشکی، ابوالفضل،1390، کاربرد نظریه اعتباریات علامه طباطبایی در علوم انسانی، مجموعه مقالات همایش علامه طباطبایی، فیلسوف علوم انسانی- اسلامی، جلد دوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
لبخندق، محسن،1390، دلالت‌های نظریه فطرت در نظریه‌ی فرهنگی؛ فصل‌نامه معرفت فرهنگی اجتماعی؛ سال سوم؛ شماره 9، صفحات 55-80.
لبخندق، محسن،1395، تبیین فرایند تکوین و تحوّل فرهنگ با تأکید بر حکمت صدرایی، پایان‌نامه دوره دکتری رشته فرهنگ و ارتباطات، قم، دانشگاه باقرالعلوم‌علیه‌السلام.
مایکل هاولت و ام رامش، 1380، مطالعه خط‌مشی عمومی؛ ترجمه: ابراهیم گلشن و عباس منوریان؛ تهران: انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی.
مصباح‌یزدی، محمدتقی،1384، آموزش عقاید، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامى. قابل دسترسی در http://mesbahyazdi.ir/node/1007
مطهری، مرتضی، 1392، مجموعه آثار، جلد دوم: مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی،1385،یادداشت‌های استاد، جلد6، تهران: انتشارات صدرا. قابل دسترسی درآدرس اینترنتی: http://lib.motahari.ir/Content/821/408
مطهری، مرتضی،1389، نبرد حق و باطل(به ضمیمۀ تکامل اجتماعی انسان در تاریخ)، تهران:انتشارات صدرا. قابل دسترسی در آدرس: http://lib.motahari.ir/Content/890/33
مطهری، مرتضی،1390، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفۀ تاریخ، تهران، انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان،1380، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
مک‌گوییگان، جیم، 1388، بازاندیشی در سیاست فرهنگی، ترجمه: مرتضی قلیچ و نعمت‌الله فاضلی، تهران: دانشگاه امام صادق‌علیه‌السلام.
الوانی، مهدی، 1389، تصمیم‌گیری و تعیین خط‌مشی دولتی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
وحید، مجید،1386، بحثی در سیاست‌گذاری فرهنگی، فصل‌نامه سیاست، دوره 37، شماره 36.
یزدانی‌مقدم، احمدرضا، 1389، فرهنگ در اندیشه علامه طباطبایی: درآمدی نظری، مجموعه مقالات سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه، جلد دوم، قم، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.