بازخوانی تاریخی ـ معرفتی فرهنگ سلبریتی در تمدن غربِ مدرن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

2 عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

3 استادیار و عضو هیئت علمی گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم (ع)

4 استادیار گروه فرهنگ و ارتباطات دانشگاه جامع امام حسین (ع)

چکیده

مدعای پژوهش حاضر این است شهرت به منزله فرهنگ امری مختص عصر پست‌مدرن است و غربِ مدرن بستر پرورش بذر فرهنگ سلبریتی است. جهت اثبات مدعا با گزینش رویکردی تاریخی معرفتی و با بهره‌مندی از روش توصیفی تحلیلی تطورات شهرت در تمدن غرب مدرن تا ظهور فرهنگ سلبریتی در عصر پست مدرن را مورد بررسی قرار داده ایم. نتیجه حاکی از آن است که غربِ مدرن برای اولین بار برای خودِ نفسانی‌اش فارغ از بعد روحانی استقلال کامل قائل شد و از منظر هستی‌شناسی از «گرایش» به مادی دیدن هستی در دوران رنسانس به «دنیامداری» در دوران روشنگری رسید؛ در ساحت معرفت‌شناسی تطور از خردگرایی انتزاعی به خردباوری انضمامی را تجربه کرد و در ساحت انسان‌شناسی تغییرات از «گرایش» به فردیت تا «انسان‌مداری» بود. در این‌میان، شهرت در لایه ارزش از مهم بودن تحول‌طلبی تا اخلاق سکولار و اخلاق رفاه متغیر بود و از میان اندیشمندان و هنرمندان که واجد استعداد ویژه بودند و دغدغه نمایش خود استعلایی را داشتند، به «ستاره‌هایی» منتقل شد که قهرمان واقعی نبودند، بلکه تنها از طریق صنایع رسانه‌ای خودی صمیمی و اروتیک را بازنمایی می‌کردند، تا آنکه در عصر پست‌مدرن با غلبه پوچ‌گرایی در ساحت هستی‌شناسی، نسبیت‌گرایی در ساحت معرفت‌شناسی و انسان‌‌مداری افراطی در ساحت انسان‌شناسی، اخلاقِ لذت به ارزش عمومی جامعه بدل شده و هر کسی که توانایی جلب توجه رسانه‌ای با محوریت افشا کردن خودِ جنسی را دارد، می‌تواند مشهور شده و تبدیل به یک «سلبریتی» شود. مصرف افراطی، خودبرندسازی و خودبهینه‌سازی از مهم‌ترین لایه‌های رویین فرهنگ سلبریتی است.

کلیدواژه‌ها


  1. آبیدین، کریستال (1398)، سلبریتی‌های اینترنتی؛ فهم شهرت آنلاین، ترجمة احسان شاه‌قاسمی، تهران، انتشارات سوره مهر، چاپ اول.
  2. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (1369)، لسان العرب، پانزده جلدی، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع دار صادر، چاپ اول.
  3. استونز، راب (1383)، متفکران بزرگ جامعه‌شناسی، ترجمة مهرداد میردامادی، تهران، نشر مرکز.
  4. الحسینی الزبیدی، محمد مرتضی (1385ق)، تاج العروس من جواهر القاموس (20 جلدی)، ج7، بیروت، دارالهدایه.
  5. امامی، سیدمجید (1386)، درآمدی بر فراز و فرود مدرن از رنسانس تا جنگ سرد، قم، نور مطاف، چاپ اول.
  6. ــــــــــ (1397)، سلبریتی آسیب اجتماعی می‌سازند، برگرفته از https://snn.ir
  7. پارسانیا، حمید (1390)، جهان‌های اجتماعی، قم، کتاب فردا، چاپ اول.
  8. پارسانیا، حمید و مصطفی ادیب (1385)، «جهانی شدن و ظرفیت‌های معرفتی دین اسلام»، علوم سیاسی، شمارة 77ـ78، ص41ـ50.
  9. چول‌هان، بیونگ (1397)، روان سیاست: نئولیبرالیسم و تکنولوژی‌های جدید قدرت، ترجمة آراز باسقیان، تهران، نشر اسم.
  10. خاتمی، محمود (1387)، زمینة تاریخی مدرنیته (از رنسانس تا جنگ جهانی اول)، تهران، علم.
  11. دانسی، مارسل (1396)، فهم نشانه‌شناسی رسانه‌ها، ترجمة گودرز میرانی و بهزاد دوران، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
  12. دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه (16جلدی)، ج10، تهران، مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  13. رشیدیان، عبدالکریم (1385)، «از فرد مدرن تا شخص پست‌مدرن»، فلسفه، شمارة 11، ص103ـ122.
  14. رفیع‌پور، فرامرز (1378)، آنومی یا آشفتگی اجتماعی، تهران، سروش.
  15. رولندز، مارک (1398)، شهرت، ترجمة افشین خاک‌باز، تهران، فرهنگ نشر نو، چاپ سوم.
  16. زرشناس، شهریار (1381)، مبانی نظری غرب مدرن، تهران، کتاب صبح.
  17. ضیمران، محمد (1393)، میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران، نشر هرمس، چاپ هفتم.
  18. طاهری سرتشنیزی، اسحاق و احمد عزیزخانی (1390)، «انسان‌شناسی پست‌مدرن و نقد آن از منظر آموزه‌های دینی»، انسان‌پژوهی دینی، شمارة 25، ص35ـ64.
  • علی‌پوریانی، طهماسب و مختار نوری (1390)، «صورت‌بندی مدرنیته و پسامدرنیسم، معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسی»، فصلنامة مطالعات سیاسی، شمارة 11، ص207ـ232.
  1. عمید، حسین (1387)، «علیه تصویر/ کلام و تصویر؛ تزاحم ایمان و انکار»، اطلاعات حکمت و معرفت، شمارة 7.
  2. کاپور، ایلان (1398)، فعالیت‌های انسان‌دوستانه سلبریتی‌ها؛ ایدئولوژی دهشگری جهانی، ترجمة احسان شاه‌قاسمی، تهران، انتشارات سوره مهر.
  3. کاریگان، پیتر (1396)، جامعه‌شناسی مصرف، ترجمة سعید صدرالاشرافی، تهران، گل‌آذین.
  4. کرباسی‌زاده اصفهانی، علی و ماریا حیدریان (1388)، «مبانی معرفت‌شناسی مدرن»، حکمت و فلسفه، شمارة 1، ص97ـ112.
  5. کرباسی‌زاده اصفهانی، علی و محسن شیرواند (1393)، «نقش و جایگاه آموزه‌های فرانسیس بیکن در زایش بحران‌های زیست‌محیطی»، فصلنامة مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال هجدهم، شمارة سوم، ص469ـ485.
  6. کشمور، الیس (1395)، فرهنگ شهرت، ترجمة احسان شاه‌قاسمی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  7. کورتنی موری، جان (1375)، «انسان بی‌خدای عصر نوگرایی و عصر فرانوگرایی»، ارغنوان، دورة 3، شمارة 11ـ12.
  8. کری او. فریس (1395)، جامعه‌شناسی سلبریتی، ترجمة فردین علیخواه، http://anthropology.ir
  9. گوهری، عباس و سیدمهدی بیابانکی (1388)، «جایگاه وجودی انسان در فلسفة صدرایی و سنت فلسفی ـ جامعه‌شناسی پست‌مدرن»، جستارهای فلسفی، شمارة 15، ص57ـ78.
  10. لیوتار، ژان فرانسوا (1380)، وضعیت پست‌مدرن: گزارشی دربارة دانش، ترجمة حسینعلی نوذری، تهران، گام‌نو.
  11. محسنی، منوچهر (1379)، بررسی آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی ـ فرهنگی در ایران، ؟؟شهر؟؟؟، دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور.
  12. معین، محمد (1377)، فرهنگ فارسی (6جلدی)، ج2، تهران، چاپخانة سپهر.
  13. مهدی‌زاده، سیدمحمد (1389)، نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران، انتشارات همشهری، چاپ اول.
  14. وارد، پیت (1398)، خدایان بدکردار: رسانه‌ها، دین و فرهنگ شهرت، ترجمة احسان شاه‌قاسمی، تهران، انتشارات سوره مهر.
  • ویلسون، الیزابت (1394)، مد و مدرنیته، ترجمة ناصرالدین غراب، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
  1. Elliot, Anthony (2018), Routledge Handbook of Celebrity Studies, New York, Routledge.
  2. van Krieken, Robert (2018), “Celebrity’s histories” in: Routledge Handbook of Celebrity Studies, New York, Routledge.
  3. Jerslev, Anne and Mette Mortensen (2018), “Celebrity in the social media age: Renegotiating the public and the private” in: Routledge Handbook of Celebrity Studies, New York, Routledge.
  4. King, Barry (2018), “Cultural studies and the politics of celebrity from powerless elite to celebristardom” in: Routledge Handbook of Celebrity Studies, New York, Routledge.
  5. Barron, Lee (2018), “Post Modern theories of celebrity” in: Routledge Handbook of Celebrity Studies, New York, Routledge.
  6. Elliott, Anthony (2018), “Drastic plastic Identity in the age of makeover” in: Routledge Handbook of Celebrity Studies, New York, Routledge.
  7. Driessens, Olivier (2018), “Celebrity in the age of global communication networks” in: Routledge Handbook of Celebrity Studies, New York, Routledge.
  8. Neimar, Jill (1995), The culture of celebrity, Psychology Today.
  9. Giles, David (2000), Illusions of Immortality: A Psychology of Fame and Celebrity, London, Macmillan.

Gamson, Joshua (1992), The assembly line of greathness: celebrity in twentieth – century America, Critical Studies in Mass Communication, vol.9 (March