هانری کربن و تمهید علم فرهنگ معنوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم

2 دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم

چکیده

این مقاله طرح نظری هانری کربن درباره «دانش فرهنگ معنوی» را شرح داده است. فرضیه مقاله آن است که کربن برای دانش فرهنگ معنوی طرحی ارائه کرده است؛ مبانی نظری آن را بیان و روش‌ ویژه‌ای طرح کرده است و حتی در آثارش مصادیقی از آن را به ‌تفصیل بیان کرده است. هدف این پژوهش، تشریح امکان طرح نوعی متفاوت، از دانش فرهنگ است که با سنت دینی قرابت دارد و دچار تاریخ‌گرایی و لاادری‌گری رویکردهای مدرن، نیست. روش پژوهش مطالعه اسنادی آثار «هانری کربن» و نیز آثار مربوط به وی، بر اساس الگوی «روش‌شناسی بنیادین در تکوین نظریه‌های علمی» است. نتیجه پژوهش آن است که هانری کربن توانسته تا حد زیادی، نوعی متمایز از دانش فرهنگ معنوی، بر اساس مبانی فلسفه اشراقی و حکمت شیعی و روش‌ پدیدارشناختی را معرفی کند. آثار وی می‌تواند در نقد و فهم فرهنگی و هنری، می‌تواند سرمشقی برای این حوزه باشد. البته طرح نظری کربن از جهاتی مبهم یا ناتمام است که سبب شده اندیشمندان متأخر به صورت‌های مختلفی از آن استفاده کنند. این مقاله در بخش ارزیابی این موارد را بررسی کرده و پیشنهادهایی را به اجمال در خصوص کاربست اندیشه وی ارائه داده است.

کلیدواژه‌ها


  1. بحرانی، سیدهاشم الحسینی، 1415، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه البعثه.
  2. پارسانیا، حمید، 1392، نظریه و فرهنگ: روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی، فصلنامه راهبرد فرهنگ، سال ششم، شماره 23، ص 7 – 28.
  3. حسینی طباطبایی، سید مصطفی، 1373، هانری کربن و باطنیگری، فصلنامه تحقیقات اسلامی، شماره 1 و 2، ص 35-43.
  4. شایگان، داریوش، 1373، هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمه باقر پرهام، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز.
  5. شایگان، داریوش، 2004، سنت و ایدئولوژی، ترجمه فاطمه مینایی، قابل دسترسی در:
  6. http://mansurhashemi.com/index.php?newsid=120 (دسترسی 6 شهریور 1394)
  7. صدر، موسی، 1383، نای و نی، ترجمه علی حجتی کرمانی، تهران، امام موسی صدر.
  8. طباطبایی، سید جواد، 1384، زائر شرق؛ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت یک صدمین سال تولد هانری کربن، گردآوری و تدوین: شهرام پازوکی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  9. عبدالکریمی، بیژن، 1392، هایدگر در ایران؛ نگاهی به زندگی، آثار و اندیشه‌های سید احمد فردید، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  10. فاضلی، حبیب‌الله، 1385، رخداد در زمانی غیر زمان‌ها؛ بازخوانی نظریه سوبژکتیو لیلی عشقی درباره انقلاب اسلامی، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، بهمن و اسفند 1384 و فروردین 1385، شماره 100، 101 و 102، ص 70-79.
  11. فدایی مهربانی، مهدی، 1392، ایستادن در آن سوی مرگ؛ پاسخ‌های کربن به هایدگر از منظر فلسفه شیعی، تهران، نشر نی.
  12. کربن، هانری، 1372، عالم مثال، ترجمه سید محمد آوینی، فصلنامه نامه فرهنگ، شماره 10 و 11، ص 54-65.
  13. -------، 1373، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه سید جواد طباطبایی، تهران، کویر.
  14. -------، از هایدگر تا سهروردی، 1384، ترجمه حامد فولادوند، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  15. -------، اسلام ایرانی، 1391، ترجمه و تحشیه انشاء الله رحمتی، تهران، سوفیا.
  16. -------، فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی، 1392، ترجمه سید جواد طباطبایی، تهران، مینوی خرد.
  17. منصوری لاریجانی، اسماعیل، 1384، زائر شرق؛ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت یک صدمین سال تولد هانری کربن، گردآوری و تدوین: شهرام پازوکی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  18. نامور مطلق، بهمن، 1384، زائر شرق؛ مجموعه مقالات همایش بزرگداشت یک صدمین سال تولد هانری کربن؛ گردآوری و تدوین: شهرام پازوکی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  19. نصر، سید حسین، 1388، کاشف قاره‌های معنوی (گفت‌وگو با سید حسین نصر درباره هانری کربن)؛ ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت، شماره 38.
  20. Corbin, Henry (1989), Spiritual Body and Celestial Earth: From Mazdean Iran to Shīʻite Iran, translated by Nancy Pearson and Peter Russel, Princeton University Press.
  21. Corbin, Henry (1993), History of Islamic Philosophy. Translated by Liadain Sherrard, Philip Sherrard. London: Kegan Paul International in association with Islamic Publications for The Institute of Ismaili Studies. 
  22. Corbin, Henry, (1998), Alone with the Alone: Creative Imagination in the Ṣūfism of Ibn ʻArabī, Princeton University Press.
  23. Haanegraff, Wouter J. (2012), Esotericism and the Academy: Rejected Knowledge in Western Culture, Cambridge University Press.
  24. Neubauer, John; (2008), Cultural History After Foucault, Transaction Publishers.
  25. Wasserstrom, Steven M. (1999), Religion after Religion: Gershom Scholem, Mircea Eliade, and Henry Corbin at Eranos, Princeton University Press.