سیاست‌گذاری فرهنگی متعالی و پراگماتیستی؛ رویکردی انتقادی - تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فرهنگ و ارتباطات و مدرس دانشگاه باقرالعلوم

2 دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

میان مبانی نظری و بناهای عملی فاصله‌ای وجود دارد که مانع از تحقق همیشگی عمل مبتنی بر نظر و حتی تحقق کلیت عمل می‌شود. پراگماتیسم با اصالت بخشیدن به عمل مبتنی بر پیامدهای تجربی، فاصله مبانی نظری را با سیاست‌گذاری فرهنگی از بین برده و به کارایی و حل مسئله بسیار نزدیک شده است. این پژوهش با رویکردی فلسفی و تطبیقی، این پرسش را مطرح می‌کند که سیاست‌گذاری فرهنگی پراگماتیستی چه تمایزی با سیاست‌گذاری فرهنگی دینی دارد و چگونه سیاست‌گذاری دینی «مسئله‌« شکاف عمل و نظر را «حل» می‌نماید؟ بر این اساس الگوی سیاست‌گذاری «متعادل» از «متعالی» متمایز شده است و نشان داده شده که در نگاه پراگماتیستی، دوگانه عمل و نظر حل نشده، بلکه صورت مسئله به کلی کنار گذاشته شده است؛ اما در نگاه دینی، دوگانه عمل و نظر حقیقتاً به یگانگی می‌رسد.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.

    1. آذربایجانی، مسعود، 1383، توجیه ایمان از دیدگاه ویلیام جیمز، مجله پژوهش‌های فلسفی - کلامی، شماره 19.
    2. آذرنگ، غلامحسین، 1388، چتری به نام پراگماتیسم نو، اطلاعات حکمت و معرفت، شماره 41.
    3. آشتیانی، منوچهر، 1383، جامعه‌شناسی شناخت ماکس شئلر (ماکس شلر)، تهران، قطره.
    4. اسماعیلی، مسعود، 1391، فلسفه عمل در حکمت صدرایی، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی بزرگداشت روز جهانی فلسفه، تهران، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
    5. بازرگان، مهدی، 1338، پراگماتیسم در اسلام، مجموعه حکمت، شماره 47.
    6. جیمز، ویلیام، 1386، پراگماتیسم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان. تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    7. خسروشاهی، سید هادی، 1343، نظری به فلسفه پراگماتیسم (3)؛ اسلام و پراگماتیسم، درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره 10.
    8. دای، تامس، 1387، مدل‌های تحلیل سیاست‌گذاری عمومی،  فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 39.
    9. رورتی، ریچارد، 1384، فلسفه و امید اجتماعی، ترجمه عبدالحسین آذرنگ و نگار نادری، تهران، نشر نی.
    10. ------ ، 1389، فلسفه و آینه‌ طبیعت، ترجمه مرتضی نوری، تهران، نشر مرکز.
    11. ریتزر، جورج، 1383، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، تهران، انتشارات علمی.
    12. صالحی امیری، سید رضا و امیر عظیمی دولت‌آبادی، 1387، مبانی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی، تهران، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
    13. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، 1366، تفسیر القرآن الکریم، قم، بیدار.
    14. طباطبایی، محمدحسین، 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    15. طبرسی، فضل‌بن‌حسن، 1372، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو.
    16. فارابی، ابونصر، 1405، فصول منتزعه، تهران، مکتبه الزهرا3.
    17. فیروزجایی، رمضان، 1383، عقلانیت در نظر علامه طباطبایی، ذهن، شماره 17.
    18. فیلیپسن، لوئیز و ماریان یورگنسن، 1389، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
    19. قائمی نیا، علی‌رضا، 1383، چیستی عقلانیت، ذهن، شماره 17.
    20. کاپلستون، فردریک چالز، 1386، تاریخ فلسفه، جلد هشتم. ترجمه داریوش آشوری، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    21. کوزر، لوییس، 1372، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی.
    22. مجلسی، محمدباقر، 1403، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
    23. محمدپور، احمد، 1389، روش در روش؛ درباره ساخت معرفت در علوم انسانی، تهران، جامعه‌شناسان، 1389.
    24.  مک گوییگان، جیم، 1388، بازاندیشی در سیاست فرهنگی، ترجمه نعمت‌الله فاضلی و مرتضی قلیچ، تهران، دانشگاه امام صادق7.
    25. یزدانی‌مقدم، احمدرضا، 1391، ارتباط نظر و عمل در فلسفه سیاسی فارابی، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی بزرگداشت روز جهانی فلسفه، تهران، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
      1. Creswell, John W. 2012, Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. Boston: Pearson Education.
      2. Cronk, George. 2005, "George Herbert Mead (1863—1931)." Internet Encyclopedia of Philosophy. http://www.iep.utm.edu/mead/ (accessed 28 1, 2014).
      3. Mounce, H. O. 1977,  The Two Pragmatisms; From Peirce to Rorty . london: routledge.
      4. R. Maines, David. 2004, pragmatism. Vol. 3, in Encyclopedia of sociology, by Edgar F. Borgatta, 739-746. New York: Macmillan Reference.