چگونگی تحقّق الگوی معیار در نظریه سیاستی آیت الله خامنه‌ای در حوزه زنان؛ راهبردها و اقدامات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

3 هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

تحلیل مسائل حوزه زنان و اقدام به سیاستگذاری برای کاهش یا حل آن‌ها، ناشی از نوع نگرش سیاستگذاران به مسائل و راه حل‌های آن‌هاست. در ورای هر سیاست عمومی، نظریه‌های سیاستی نهفته‌اند که شامل مجموعه‌ای از مفروضات هستند. مجموعه‌ای از هنجارها، «الگوی معیار» را تشکیل می‌دهند که مبیّن وضع مطلوب است. الگوی معیار در نظریه سیاستی آیت الله خامنه‌ای در حوزه زنان، نقش‌آفرینی سه‌گانه زنان است که با روش تحلیل مضمون حاصل شد؛ یعنی هر بانوی مسلمان ایرانی سه نقش «محوریت خانوادگی»، «تعالی فردی»، و «مشارکت اجتماعی» را به صورت همزمان ایفا کند. عده‌ای معتقدند این سه نقش با یکدیگر منافات دارند و همزمان قابل تحقق نیستند. یکی از موانع مهم تحقق این الگو، مانع نگرشی ناشی از خطای نوع سوم یعنی تشخیص غلطِ مسأله است. این پژوهش با الهام از «ویژگی‌ بُعدبندی‌شده» در کدگذاری بازِ گراندد تئوری، با عنایت به پیوستاری بودن نقش‌های سه‌گانه، برای پیشگیری از تعارض و رفع آن، «رویکرد طیفی‌نگری» را ارائه داد و در این راستا به منظور پیشگیری از تعارض بین نقشی، راهبرد «در نظر گرفتن کمینه تا بیشینه در نقش‌های تعالی فردی و مشارکت اجتماعی» و ذیل آن اقدام «اکتفا به حد متوسط یا کمینه دو نقش تعالی فردی و مشارکت در اجتماع» را توصیه، و از آن «حداقل وظایف واجب بانوی ایرانی» را استخراج کرد و نیز راهبرد دیگری تحت عنوان «در نظر گرفتن تنوع مشارکت اجتماعی بانوان» را پیشنهاد داد. همچنین برای بانوانی که می‌خواهند در حد بیشینه فعالیت کنند نسخه «برون‌سپاری برخی امور در هر نقش» ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
آیت‌اللهی، زهرا(1386)، شرح منشور حقوق و مسئولیت‌های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران، تهران، مرکز امور زنان و خانواده.
اشتریان، کیومرث(بی‌تا)، نظریه خط‌مشی  به مثابه الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت.
امامی، سید مجید(1393)، طراحی نظریه سیاستی فرهنگ و ارتباطات در چارچوب الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، رساله دکتری رشته فرهنگ و ارتباطات، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع).
بانکی‌پورفرد، امیرحسین(1381)، آیینه زن: مجموعه موضوعی سخنان مقام معظم رهبری، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
بانکی‌پورفرد، امیرحسین(1393)، نقش و رسالت زن، پنج جلد، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی.
]بی‌نا[(1392)، خانواده به سبک ساخت یک جلسه مطول مطوی در محضر مقام معظم رهبری، صهبا.
]بی‌نا[(1389)، بررسی سیره علمی و عملی عالمه عارفه بانو مجتهده امین (ره)، به کوشش جمعی از محققین زیر نظر مهدی فرزین و فریده عصر، تهران، هستی‌نما
حاجی علی اکبری، محمدجواد(1383)، مطلع عشق، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
شفیعی سروستانی، ابراهیم(1390)، رسانه ملی زن و خانواده؛ با نگاهی به رهنمودهای مقام معظم رهبری، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
شیخ‌زاده، محمد و حسن عابدی جعفری و محمدسعید تسلیمی و ابوالحسن فقیهی(1390)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره دوم، صص 151 – 198.
طهماسبی، احمد(1396)، زندگی شیرین؛ خانواده در اندیشه مقام معظم رهبری، قم، یاقوت.
کربلایی نظر، محسن(1390)، زن و بازیابی هویت حقیقی، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، دهم.
کرمی، محمدتقی و فیروزه کرمی(1393)، بررسی تعارض نقش‌های خانوادگی و اجتماعی بانوان و ارائه الگوی مناسب برای زندگی خانوادگی زنان شاغل، مطالعات زنان، سال شانزدهم، شماره 64.
کمال، حامد و محمد کمال(1391)، زن در کلام امام خمینی و مقام معظم رهبری، اصفهان، انتشارات معظمی.
مبینی مقدس، مجید و نرگس عبدسرمدی و کریم خانمحمدی و سید محمدحسین هاشمیان(1399)، الگوی تحلیلی فعالیت اجتماعی زنان در انقلاب اسلامی با تأکید بر دیدگاه‌های آیت الله سید علی خامنه‌ای، دانش سیاسی، سال شانزدهم، شماره دوم، صص 621-648.
محمدپور، احمد(1392)، روش تحقیق کیفی ضد روش 2، دوم، تهران، جامعه‌شناسان، دوم.
مطهری، مرتضی(1387)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران، صدرا.
ملک‌خانی، فاطمه(1397)، تعریف الگوی اشتغال زنان به مثابه «امر فرهنگی» در اندیشه امام خمینی، شهید مطهری، و آیت ا... خامنه‌ای ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی و رفتاری، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، رشته ارتباطات اجتماعی.
ناقدی، سید امیرعلی و راحله کاردونی(1393)، ترسیم مسأله زن و خانواده در گفتمان مقام معظم رهبری، کرج، موسسه فرهنگی کاربردی خیبر، تلاوت آرامش.
هدایت‌نیا، فرج‌الله(1395)، الگوی سوم؛ الگوی رفتاری زن در خانواده و جامعه، تهران، سازمان بسیج جامعه زنان کشور، لشگر فرشتگان.
یعقوبیان، ابراهیم(1395)، کلمه طیبه خانواده قرآنی در پرتو رهنمودهای مقام معظم رهبری، سازمان جهاد دانشگاهی تهران.
دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله العظمی خامنه‌ای http://Khamenei.ir
Attride – stirling, J., "Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research", Qualitative Research, Vol. 1, no. 3, Pp. 385-405, 2001
Braun, V. & Clarke, V., "Using Thematic analysis in psychology", Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101, 2006
Creswell, J. W., Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative research (2nd edition), 2005
Dunn, William, N., Public Policy Analysis; an Introduction, New Jersey, Pearson Hall, Fourth Edition, 2008 
Freeman, H.E., & Sherwood, C.C., social research & social policy, Engiewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, 1970
Hoogerverf, Andries, reconstructing policy theories, Evaluation and Program Planning, Vol. 13, 1990, pp. 285-291
King, N., & Horrocks, C., Interviews in qualitative research, London: Sage, 2010
Shafritz, Jay M., Borick, Christopher P., Introducing Public Policy, Pearson, 2008

اسناد بالادستی

سیاست‌های کلی خانواده ابلاغ شده در 13/6/1395
سیاست‌های کلی نظام اداری ابلاغ شده در 31/1/1389